زندان مرکزی ارومیه یا زندان دریا ،یکی از زندانهایی است که نقض حقوق بشر در آن بیداد می‌کند. به گزارش کانون حقوق بشری نه به زندان – نه به اعدام، بافت جمعیتی زندان مرکزی ارومیه متشکل از ۶۰ درصد زندانی کرد و اهل سنت و ۴۰ درصد زندانی ترک و شیعه میباشد . زندانیان کرد و اهل سنت اکثرا از شهرستانهای استان به این زندان تبعید شده‌اند.
احکام اولیه زندانیان در شعب بدوی در دادگاههای تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور می شکند و نقض میخورد و این روند چندین بار طول می کشد.
رئیس زندان با همدستی سایر عوامل این زندان از طریق باندها و اجیرشدگان خود، مشغول قاچاق و وارد کردن مواد و قرصهای B2 میباشد.
بنا به گفته زندانیان سیاسی و عقیدتی، اعضا باند مافیای قاچاق مواد مخدر به زندان عبارتند از: رئیس زندان، قره باغی رئیس اندرزگاه ، دکتر بهنام رئیس بهداری، فرهنگ رئیس اندرزگاه، فاطمی رئیس اندرزگاه، نجفی و قره باغی افسر نگهبان. بنا به گفته این زندانیان، قاضی ناظر بر زندان هم در این زد و بندها دست دارد که با بالا بردن آمار زندانیان و موافقت نکردن با رأی باز و آزادی مشروط و عفو موردی و پایان حبس، بر شدت این هرج و مرج و بقای این بازار سیاه می افزاید. بیشترین درآمد حاصل از این زد و بندها به جیب قاضی ناظر بر زندان و یکی از نمایندگان وزارت اطلاعات به اسم مستعار علیرضا می‌ریزد.
طبق گفته این زندانیان بعضی مواقع آمار زندان به اندازه ای بالا میرود که زندانیان مجبورند روی پله ها و بصورت نوبنی و شیفتی بخوابند و بقیه هم سرپا و ایستاده هستند تا نوبت خوابشان فرا برسد.
لازم به ذکر است که زندان ارومیه رکورددار زندانیان دارای حبسهای طولانی مدت در کل ایران میباشد و دارای زندانیانی با سابقه تحمل حبس تا ۲۹سال است.جوانه ها ۵ تیر
