برخی از اندیشمندان علما و فعالان مدنی و دینی اهلسنت در منطقه سیستان کنونی در ایران هستند که در سالهای اخیر تحت فشارهای شدید وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه قرار گرفته، مدارسشان تخریب و خودشان بازادشت یا مورد فشار شدید قرار گرفتند به نحوی که تعدآی از آنها مجبور به هجرت و ترک فعالیت های خود شدند.
پس از پیروزی انقلاب قرار بود رنگ و نژاد و زبان و دین امتیاز نباشند و حکومت اسلامی برخاسته از موضع طبقاتی و فردی و یا گروهی نباشد،اما آنچه در عمل اتفاق افتاده تبعیض مذهبی و زبانی و قومی درباره اهل سنت ایران که غالبا در نواحی مرزی زندگی می‌کنند کاملا نمایان بوده است، و در واقع دو نوع تبعیض را هم‌زمان تجربه می کنند: تبعیض مذهبی و فرقه‌ای و نیز تبعیض قومی و زبانی.
در زیر لیست اسامی بعضی از فعالان مدنی و دینی که مورد تهدید و تحت فشار ارگانهای امنیتی قرار گرفته و منجر به ترک فعالیت و همچنین ترک منطقه و هجرتشان شده اشاره شده اند. که این موارد تنها برخی از ده ها مورد اند:
۱-️حافظ عبدالرشید شه بخش امام جمعه اهل سنت زابل، مسئول مدرسه بدرالعلوم و مکتب حضرت عایشه رض / 6 سال قبل به دادگاه ویژه روحانیت کشانده شده و بازداشت شد. پس از آزادی نیز بارها احضار شده و مورد آزار و اذیت قرار گرفت.
۲-️مفتی عبدالصمد ریگی مدیر و مسئول مکتب دینی و مدرس پیشین مدرسه دینی عظیم آباد لوتک زابل نیز چند سال قبل بازداشت و چندین ماه در تک سلولی بود و سپس آزاد شد. و بارها مورد تهدید و احضار قرار گرفت.
۳-️مولوی امداد الله اهل زابل، مدرسه وی را خراب کردند و چند بار احضار و مورد تهدید قرار گرفت.
۴-مولوی رحمت الله رخشانی که در منطقه کارگاه پکک زابل مدرسه و مکتب قرآن داشت همیشه به وزارت اطلاعات و سپاه احضار می شود و مورد آزار و اذیت و شدیدا بخاطر فعالیتهایش تحت فشار قرار می گیرد.
۵-️مفتی مهر الله گرگیج مسئول مدرسه منطقه خیرآباد زابل بخش کهنه قلعه که مانع از تکمیل مدرسه وی شده و مورد احضار و تهدید قدار گرفته و از فعالیت وی جلوگیری شد.
۶-مولوی امین الله دهمرده ، فرزند مولوی شمس الحق و برادر شهید عبدالله دهمرده نیز پس از بازداشت و چندین سال حبس و پس از آزادی بخاطر فشارهای مختلف وزارت اطلاعات مجبور به ترک فعالیت ها در منطقه زابل و هجرت شد.
۷-مولوی امان الله گرگیج برادر مفتی مهرالله نیز که در منطقه خاک سپیدی زابل مکتب و مدرسه قرآن داشت در اثر فشارهای وزارت اطلاعات مدرسه و مکتبش را تعطیل و خودش نیز از ادامه فعالیت بازداشته شد.
۸-️علم خان ناوریی فرزند سردار آریان خان از حامیان فعالان مذهبی منطقه زابل نیز پس از فشارهای ارگان های امنیتی مجبور به هجرت شد.
۹-️محمد صالح صفرزایی از فعالان منطقه زابل پس از فشارهای ارگان های امنیتی مجبور به مهاجرت شد.
۱۰-️حافظ عبدالکریم استاد شعبه حفظ مدرسه کوه ون و از اهالی منطقه زابل پس از فشارهای وزارت مجبور به هجرت شد.
۱۱-️مفتی عیسی از شندک به دلیل فشارها و تهدیدهای مختلف وزارت اطلاعات و مختلف کردن زندگیش در نهایت مجبور به مهاجرت شد.
۱۲-️محمود نارویی از جوانان فعال در زاهدان و اهل سیستان با فشارهای وزارت مجبور به ترک وطن شد.
۱۳-️جنید علی زهی فعال مذهبی و خواهرزاده مفتی عیسی از شندک که او نیز به دلیل فشارها هجرت کرد.
۱۴-مولوی ابوبکر از فعالان در منطقه زابل پس از احضار و تحت فشار قرار گرفتن های مکرر توسط وزارت اطلاعات در نهایت مجبور به ترک کشور شد.
۱۵-حافظ نعیم علی زهی فعال مدنی به اتهام وهابیت مورد آزار و اذیتش قرار داده و مجبور به هجرت شد.
۱۶-مولوی خالد اهل زابل نیز احضار و مورد فشار قرار گرفت و مجبور به هجرت شد.
۱۷-حاجی شریف گمشادزهی فرزند حاجی گلزار از فعالان مذهبی اهل زابل بود که بخاطر فشارهای وزارت اطلاعات مجبور به ترک کشور شد.
۱۸-مولوی نور الدین کاشانی از اساتدید مدرسه شندک زابل و همکار مفتی عیسی علیزهی نیز چندین سال به اتهام اقدام علیه امنیت ملی بازداشت و مورد شکنجه و فشارهای طاقت فرسا قرار گرفت و سالها در زندان زاهدان بود.
لازم به ذکر است که قانون اساسی کل مسلمانان را به اعتبار مسلمانی «امت واحده» و «برادر» و لاجرم «برابر» دانسته است، و به مقتضای اسلامیت نظام و اصول مختلف قانون اساسی، اهل سنت از اقلیت‌های مذهبی به شمار نمی‌آیند.
اما اصل یاد شده در بالا با مواد اصلی دیگر قانون اساسی مانند اصل دوازدهم که مذهب رسمی کشور را شیعه اثنی عشری میداند، و اصل ۱۱۵ که مقامات عالی نظام یعنی رهبری و ریاست جمهوری را نیز به شیعیان اختصاص داده است، کاملا در تضاد است و عملا اهلسنت را در قلمرو اقلیت های مذهبی به حساب می آورد و حتی اهلسنت در ایران خود را «اقلیت مذهبی می نامند. کمپین فعالین بلوچ 17بهمن
