سازمان حقوق بشر هه نگاو در راستای رسالت حقوق بشری خود و ذیل اهداف ویژه در پایش و اطلاع رسانی وضعیت حقوق کودکان در کردستان ایران، بدین وسیله گزارش اختصاصی خود در خصوص بازداشت کودکان توسط نهادهای امنیتی ایران در شهرهای مختلف کردستان طی سال ۲۰۱۹ را منتشر می سازد.
تهیه و مستند سازی این گزارش ماحصل تجزیه و تحلیل گزارشات ارسالی به هەنگاو مصاحبه با اشخاص مطلع و تحقیق از منابع مستقل است.
با استناد بە آمار بە ثبت رسیدە در مرکز آمار سازمان حقوق بشری هەنگاو، طی سال ٢٠١٩ دست کم ۱۹ کودک زیر ۱٨ سال بنابر اتهامات سیاسی توسط نهادهای امنیتی بازداشت و تحت تعقیب قرار گرفته اند. در عمده موارد ثبت شده استانداردهای رسیدگی قضایی ناظر بر حقوق حمایتی کودکان از جمله محدود کردن بازداشت قبل از محاکمه، دسترسی فوری به خانواده، ممنوعیت فشار جسمی و روانی و دسترسی به مشاوره حقوق و وکیل رعایت نشده است.
به عنوان مثال بازجویی بدون سازکار حقوقی حمایتی ویژه کودک صورت پذیرفته و بعضا در مواردی بازداشتی مورد ضرب و شتم بازجویان قرار گرفته است. همچنین کودکان بازداشت شده از قواعد عمومی ناظر بر زمان بازداشت نظیر اطلاع به خانواده، معاینه پزشکی و دسترسی به خدمات حقوقی نیز محروم بوده اند.
شایان ذکر است به موجب قواعد حاکم بر کنوانسیون حقوق کودک که دولت ایران نیز به آن ملحق شده و به موجب ماده ۹ قانونی مدنی در حکم حقوق داخلی است، بازداشت قبل از محاکمه بایستی به عنوان آخرین اقدام و در صورت ضرورت مورد استفاده قرار بگیرد. بر همین اساس حقوق داخلی نیز چنین امری را در ماده ۲٨۷ قانون آیین دادرسی کیفری پیش بینی نموده است.بر این اساس اصل بر سپردن کودک یا نوجوان به والدین یا سرپرست قانونی است و بازداشت در زمان تحقیقات مقدماتی با احراز ضرورت طی شرایط استثنایی امکان پذیر است.
نقض دادرسی ویژه کودکان محدود به مرحله پیش از محاکمه نبوده بلکه به موضوع دادگاه صالح و امتیازات پیش بینی شده برای کودکان و نوجوانان در مرحله دادگاه هم تسری یافته است.
بر اساس رصد انجام شده تا کنون یکی از کودکان بازداشتی به اسم فاصل عمری به اتهام ارتباط بایکی از احزاب کردستانی در شعبه ۲ دادگاه انقلاب ارومیه به ۵ سال حبس تعزیزی محکوم شده است. این شخص که در زمان محاکمه ۱۷ سال سن داشته از کلیه مزایای ویژه دارسی اطفال و حتی داشتن وکیل محروم بوده است.
وفق حقوق داخلی ایران، کودکان در مظان اتهام جرایم موضوع صلاحیت دادگاه انقلاب بایستی در دادگاه کیفری ۱ با برخورداری از کلیه امتیازات پیش بینی در دادگاه اطفال محاکمه گردند. با توجه به اینکه در اکثر موارد موضوع اتهام ارتباط با احزاب اپوزیسیون کردستانی بوده، پرونده به صورت غیر قانونی به دادگاه انقلاب که یک دادگاه استثنایی فاقد حداقل های رسیدگی عادلانه است، ارجاع داده شده است.
تفکیک بازداشت شدگان بر حسب اتهام
همکاری با احزاب کردستانی اپوزسیون حکومت: ٨ مورد
شرکت در اعتراضات مهر ماه و آبان ماه: ٩ مورد
اعتراض بە کشتار کولبران: ١ مورد
بازداشت بە خاطر فعالیت پدر: ١ مورد
تفکیک بر حسب استان
استان کردستان: ١٠ مورد
استان کرمانشاه: ٥ مورد
استان آذربایجان غربی: ٤ مورد
هه نگاو ۲۹ دی
