بررسی گفته‌ها و اقدامات مقامات جمهوری اسلامی از روزی که شناسایی ویروس «کرونا» جدید از سوی مقامات چینی به صورت رسمی اعلام شد، حاکی از مجموعه‌ای از اطلاعات نادرست و گمراه کننده توام با تصمیمات به شدت زیان‌بار و نادرست اجرایی در پیوند با این ویروس است. اگرچه بر اساس برخی نشانه‌ها، می‌توان دلایل پنهان‌کاری و انکار اولیه مقامات ایرانی را دریافت اما مشخص نیست آن‌ها برآورد درستی از نتایج فاجعه‌بار تصمیمات خود داشته‌اند یا خیر.
این اطلاعات گمراه‌کننده در اعلام آمار هم به وفور دیده شده است. از چهارشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ (۱۸ فوریه ۲۰۲۰) که «قاسم جان بابایی»، معاون درمان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران به صورت رسمی شناسایی دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم را تایید کرد تا پایان روز سهشنبه پنجم فروردین ۱۳۹۹ (۲۴ مارچ ۲۰۲۰) که آمار حکومتی تعداد مبتلایان به این ویروس را ۲۴هزار و ۸۱۱ و شمار فوت‌شدگان را هزار و ٩٣٤ نفر اعلام کرده است، مقامات ایرانی درباره شیوع این ویروس در کشور و تلفات ناشی از آن هم اطلاعات ضدونقیض زیادی منتشر کرده‌اند.
نکته قابل توجه این است که تا زمان تنظیم این گزارش، مقام‌های رسمی ایران حاضر نشده‌اند آمار مرگومیر بر اثر ابتلا به «کووید-۱۹» در استان‌های تهران و قم را منتشر کنند که احتمال داده می‌شود دلیل آن، میزان بالای مرگومیر ناشی از ابتلا به ویروس کرونا در این دو استان باشد.
«ایران‌وایر» در این گزارش، مروری دارد بر نحوه رویارویی مقامات ایرانی با ویروس کرونا از ۱۰ دی ۱۳۹۸ (۳۱ دسامبر۲۰۱۹)، روزی که این ویروس در «ووهان» چین شناسایی شد تا ششم فروردین (۲۵ مارچ ۲۰۲۰)، یعنی ششمین روز نوروز ایرانی و آغاز شروع سیاست گام‌به‌گام قرنطینه‌سازی در ایران.
مقامات چینی که از اواخر آذر ۱۳۹۸ (اوایل دسامبر ۲۰۱۹) با بیماری ناشناخته‌ای مواجه شده بودند، ۱۰ دی ۱۳۹۸ (۳۱ دسامبر) وجود ویروس ناشناخته جدید را به صورت رسمی به سازمان بهداشت جهانی اعلام کردند.
۱۱ دی (اول ژانویه)
بسیاری از رسانه‌های جهان درباره عامل بیماری‌زای جدید در چین گزارش و مطلب منتشر کردند.
در خبرگزاری «ایسنا» در ایران، نخستین خبر در مورد ویروس جدید به زبان فارسی منتشر شد. در این خبر به ابتلای غیرمعمول بیش از ۲۴ نفر به بیماری ذات‌الریه در شهر ووهان چین اشاره شده بود.
همین روز، «کیانوش جهانپور»، رییس روابط عمومی وزارت بهداشت ایران اعلام کرد بیماری آنفلوانزا را مهار کرده‌اند، موارد بستری و مرگ بر اثر این ویروس کاهش یافته و میزان بروز آن هم به کمتر از یک دهم هفته‌های قبل از آن رسیده است.
۱۷ دی (هفتم ژانویه)
مقامات چینی به طور رسمی شناسایی ویروس جدید کرونا را اعلام کردند.
۲۰ دی (۱۰ ژانویه)
سه روز پس از اعلام رسمی شناسایی ویروس جدید کرونا در چین، دفتر نمایندگی خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) در پکن خبری را تنظیم و منتشر کرد که بر اساس اطلاعات یک هفته پیش از آن تنظیم شده بود. در این خبر، نه به شناسایی ویروس جدید از سوی چین و نه بیانیه سازمان بهداشت جهانی درباره این ویروس جدید هیچ اشاره‌ای نشده بود.
۲۱ دی (۱۱ ژانویه)
نخستین مورد مرگ یک بیمار شناسایی شده مبتلا به ویروس کرونا در چین ثبت شد.
همین روز خبرگزاری دولتی ایسنا در ایران هم خبر مرگ این مبتلای چینی را منتشر کرد.
۲۲ دی (۱۲ ژانویه)
مقامات پزشکی چین نقشه ژنتیکی ویروس جدید را هم منتشر کردند که در نتیجه آن، شروع تلاش‌ها برای ساخت کیت‌های آزمایشگاهی تست ویروس کرونا آغاز شد.
در همین روز، سازمان بهداشت جهانی در بیانیه‌ای درباره ویروس جدید، به علایم رایج در مبتلایان پرداخت و به تب، تنگی نفس و التهاب شدید هر دو ریه مبتلایان اشاره کرد.
«علیرضا رئیسی»، معاون بهداشت وزارت بهداشت ایران بعد در گفت‌وگویی تاکید کرد که بیانیه سازمان بهداشت جهانی همان روز ترجمه شده و برای همه دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها، بیمارستان‌ها و موسسه‌هایی که در ایران در حوزه سلامت فعالیت دارند، ارسال شده است. این یعنی مراکز درمانی ایران دست‌کم از ۱۲ ژانویه با علایم بیماری جدید آشنا شده بودند.
۲۳ دی (۱۳ ژانویه)
نخستین مورد از ابتلا به ویروس کرونا خارج از چین، در کشور تایلند دیده شد.
۲۴ دی (۱۴ ژانویه)
هم‌زمان با یافتن یک مبتلا به ویروس کرونا در ژاپن که دومین مورد ابتلا خارج از چین بود، مقامات بهداشتی چین برای نخستین بار اعلام کردند احتمال مسری بودن ویروس جدید و انتقال آن از انسان به انسان منتفی نیست.
۲۶ دی (۱۶ ژانویه)
مقامات چینی این بار به صورتی روشن‌تر هشدار دادند که بیماری ناشی از ویروس کرونا جدید می‌تواند مسری باشد.
یک انستیتوی ویروس شناسی در آلمان خبر داد موفق به توسعه نخستین کیت آزمایشگاهی تست کرونا شده است و کار ارسال نمونه‌ها به شرکت‌های متقاضی را شروع کرده‌اند.
۲۷ دی (۱۷ ژانویه)
علاوه بر نشانه‌های بالینی آلودگی به ویروس کرونا که پیش‌تر سازمان بهداشت جهانی برشمرده بود، سرفه‌های خشک به سایر نشانه‌های احتمال ابتلا به این ویروس افزوده شد.
همین روز، خبرگزاری ایسنا در ایران خبر از مرگ دومین بیمار مبتلا به ویروس جدید کرونا داد. در این خبر، ایسنا به نقل از روزنامه «گاردین» نوشت که سازمان جهانی بهداشت نسبت به احتمال شیوع جهانی این ویروس هشدار داده است.
۲۹ دی (۱۹ ژانویه)
هم‌زمان با شناسایی تعداد بیشتری از مبتلایان در چین، مقامات بهداشتی این کشور تایید کردند ویروس کرونا جدید مسری است و از انسان به انسان منتقل می‌شود.
برخی از کشورها، از جمله امریکا هم اعلام کردند که مسافران رسیده از مناطق آلوده در چین را در فرودگاه‌ها معاینه می‌کنند تا موارد مبتلا را شناسایی و قرنطینه کنند.
۳۰ دی (۲۰ ژانویه)
نخستین مورد مبتلا به ویروس کرونا در کره جنوبی هم دیده شد. در روزها و هفته‌های بعد، به تدریج آلودگی به ویروس کرونا به تعدادی از کشورهای دیگر هم کشید.
اول بهمن (۲۱ ژانویه)
نخستین فرد آلوده به ویروس کرونا در امریکا شناسایی شد. هم‌زمان سازمان بهداشت جهانی برای بررسی خطرات ویروس جدید خواستار نشست اضطراری این سازمان شد.
در همین روز، «تسنیم»، خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران ضمن انتشار خبر مرگ چهار تن از مبتلایان به ویروس کرونا، نوشت برخی از کشورهای آسیایی و کشورهای امریکا و استرالیا تدابیر بهداشتی و معاینه برای مسافرانی که از شهر ووهان وارد این کشورها می‌شوند، در نظر گرفته‌اند. اما هنوز خبری از اقدامات پیش‌گیرانه در ایران نبود و مقامات بهداشتی هم هیچ موضعی نگرفته بودند.
با گذشت بیش از سه هفته از اعلام رسمی شناسایی ویروس ناشناخته در چین و بیش از دو هفته پس از اعلام رسمی شناسایی ویروس کرونا جدید در این کشور و نیز صدور دو بیانیه از سوی سازمان بهداشت جهانی، مقامات بهداشتی و درمانی ایران هنوز ساکت بودند.
اولین واکنش از سوی یکی از مقامات بهداشتی ایران به ویروس کرونا، ۲۴ روز پس از اعلام شناسایی ویروس جدید انجام شد. پس از این واکنش رسمی در روز دوم بهمن (۲۲ ژانویه)، رویکرد مقامات بهداشتی ایران به ویروس کرونا در ایران تغییر کرد و از آن زمان تقریبا هر روز یکی از مقامات وزارت بهداشت در این باره گفت‌وگویی انجام داده است یا وزارت بهداشت درباره آن بیانیه می‌دهد.
به نظر می‌رسد این فعال شدن یک‌باره، ناشی از اطلاع یافتن مقامات وزارت بهداشت از بستری شدن بیمارانی با علایم ابتلا به ویروس کرونا در «بیمارستان کامکار» قم بود؛ بیمارانی که برخی از آن‌ها از اوایل بهمن به دلیل موثر نبودن داروهای رایج برای آنفلوآنزا در درمان آن‌ها، در بخش مراقبت‌های ویژه این بیمارستان جان خود را از دست می‌دادند.
دوم بهمن (۲۲ ژانویه)
در نخستین اظهارنظر رسمی یک مقام بهداشتی در ایران، «حسین عرفانی»، رییس اداره مراقبت از بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگویی با ایرنا ادعا کرد هیچ موردی از ویروس کرونا در ایران مشاهده نشده است اما مراقبت‌های مرزی برای پیش‌گیری از بروز این بیماری، از جمله در «فرودگاه امام خمینی» فعال شده است.
سوم بهمن (۲۳ ژانویه)
«مهدی گویا»، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ایران هم در گفت‌وگویی تایید کرد مسافران ورودی از چین در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی از نظر علایم ابتلا به ویروس کرونا چک می‌شوند.
گویا همچنین افزود آلمانی‌ها کیت تشخیص این بیماری را تهیه کرده‌اند و وزارت بهداشت برای تهیه کیت تشخیص کرونا اقدام کرده است و آن‌ها از هر لحاظ برای مقابله با بیماری آماده هستند.
چهارم بهمن (۲۴ ژانویه)
سازمان بهداشت جهانی نخستین راهنمای رعایت نکات بهداشتی برای کم کردن ریسک آلودگی به ویروس کرونا را منتشر کرد. در این راهنما به مواردی هم‌چون شستن مرتب دست‌ها، استفاده از مواد ضدعفونی کننده و خودداری از لمس صورت با دست‌های آلوده اشاره شده بود. این دستورالعمل در رسانه‌های ایران هم بازتاب یافت.
در همین روز، وزارت بهداشت ایران در نخستین اطلاعیه‌اش درباره ویروس کرونا ادعا کرد هیچ مورد حتی مشکوکی از ابتلا به کرونا در کشور مشاهده نشده است: «در تمام پایانه‌های مرزی، به‌ویژه فرودگاه‌ها و بنادر بین‌المللی، پایگاه‌های مراقبت‌های بهداشتی مرزی با حضور تیم‌های متشکل از کارشناسان و متخصصان بهداشت و مبارزه با بیماری‌ها فعال هستند و با تجهیزات مناسب، هرگونه مورد مشکوک ورودی به کشور را تحت غربال‌گری و مراقبت‌های لازم قرار میدهند.»
پنجم بهمن (۲۵ ژانویه)
«ایرج حریرچی»، معاون وزیر بهداشت در گفت‌وگویی تلویزیونی گفت ایران به دقت شرایط کشور چین را زیر نظر دارد و با سازمان بهداشت جهانی در ارتباط کامل و تنگاتنگ است. او همچنین افزود آزمایشگاه‌های ایران دارای دستگاه‌های لازم برای شناسایی و مراقبت هستند.
از طرف دیگر، کمیته پدافند غیرعامل در وزارت بهداشت برای پی‌گیری سفارش خرید کیت تشخیصی کرونا تشکیل جلسه داد. در صورت‌جلسه مکتوب این جلسه از بیماری کووید-۱۹ با عنوان «طغیان کرونا، ویروس جدید» یاد شده بود.
«شرکت فردآور آزما ایرانیان»، نماینده شرکت سوییسی «روش» (roche)، از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کیت کرونا در جهان، به مقامات وزارت بهداشت گفته بود آماده‌اند به ایران کیت کرونا بفروشند.
ششم بهمن (۲۶ ژانویه)
حسین عرفانی، رییس اداره مراقبت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت خبر داد که ایران برای تهیه کیت‌های تشخیصی کرونا اقدام کرده است و این کیتها از کشور آلمان خریداری شده‌اند و ظرف چند روز آینده به ایران می‌رسند.
همین روز، مقامات بهداشتی چین هم اعلام کردند افراد آلوده به ویروس کرونا ممکن است تا ۱۴ روز هیچ علامتی از بیماری نشان ندهند اما ناقل ویروس و بیمار کردن دیگران باشند.
هفتم بهمن (۲۷ ژانویه)
کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرد کیت‌های تشخیصی ویروس کرونا از آلمان وارد شده‌اند و در ایران وجود دارند. او گفت تعداد بیشتری کیت تشخیصی در روزهای آتی برای ذخیره استراتژیک وارد ایران می‌شود.
در همین روز، «سعید نمکی»، وزیر بهداشت در حاشیه اجلاس روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی، از تقاضای وزارت بهداشت از وزارت امور خارجه برای لغو ویزای چینی‌ها خبر داد. البته او نمی‌دانست دقیقا از هفت ماه پیش از آن تاریخ، ویزای ایران برای گردش‌گران چینی به صورت یک‌طرفه لغو شده بود و چینی‌ها برای سفر به ایران به ویزا نیاز ندارند.
هشتم بهمن (۲۸ ژانویه)
«حسین کولیوند»، رییس سازمان اورژانس کشور از تشکیل تیم‌های واکنش سریع در تهران و کلان‌شهرها برای مقابله سریع با کرونا و رسیدگی به موارد مشکوک خبر داد.
از طرف دیگر، کیانوش جهانپور، مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت گفت: «نتایج قطعی آزمایشگاهی حاکی از آن هستند که موارد معدود مشکوک ارجاع شده، مبتلا به ویروس کرونا نبوده‌اند.»
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت ایران نیز همان روز در گفت‌وگویی رادیویی، تاکید کرد با اقدامات فوری، از ورود ویروس کرونا به ایران پیش‌گیری کرده‌اند: «مردم نگران نباشند و همان مراقبت‌های معمولی برای پیش‌گیری از ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا را انجام دهند.»
این در حالی بود که در آن مقطع، دست‌کم در بیمارستان کامکار قم، به گفته مدیر بخش مراقبت‌های ویژه این بیمارستان، بیماران مشکوک با یک بیماری ناشناخته هر روز می‌مردند بی آن که از آن‌ها آزمایشی بگیرند و علایم بالینی که حاکی از ابتلای آن‌ها به ویروس کرونا بود، در نظر گرفته شود.
۹ بهمن (۲۹ ژانویه)
با افزایش شمار مبتلایان در چین به بیش از ۹ هزار نفر و شمار کشته‌ها به ۲۱۳ نفر و نیز تایید ابتلای دست‌کم ۱۱۸ نفر به ویروس کرونا در ۲۲ کشور دیگر، خطوط هوایی بسیاری از کشورها پروازهای خود به چین را متوقف کردند. اما پروازهای بین ایران و چین هم‌چنان بدون هیچ تغییر و توقفی ادامه داشت.
در همین روز، سفارت ایران در چین با صدور اطلاعیه‌ای مدعی شد تاکنون هیچ کدام از ایرانیان مقیم چین، از جمله ۸۰ ایرانی ساکن ووهان که کانون شیوع ویروس کرونا بود، به این بیماری مبتلا نشده‌اند و سفارت ایران تلاش می‌کند آن‌ها را از آن‌جا منتقل کند و به ایران بازگرداند.
در ایران هم کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرد هیچ موردی از ابتلا به ویروس کرونا در ایران وجود ندارد اگرچه تمامی امکانات و تجهیزات تشخیصی برای شناسایی افراد مشکوک به این ویروس در کشور وجود دارد. او از مردم خواست با بروز علایمی از تب و علایم حاد بیماری تنفسی مانند سرفه، برای آزمایش ویروس کرونا مراجعه کنند.
نکته‌ای که در همین سخنان جهانپور وجود داشت، دعوت او از مبتلایان احتمالی برای مراجعه به مراکز درمانی بود. اما در همین بازه زمانی، مبتلایان روبه رشد با علایم مشابه و مرگ و میرهای ناشی از آن در بیمارستان کامکار، به گفته مسوول مراقبت‌های ویژه بیمارستان، نادیده گرفته می‌شدند.
همین روز، «رضا جعفرزاده»، سخن‌گوی سازمان هواپیمایی ایران هم اعلام کرد سازمان هواپیمایی برنامه‌ای برای توقف موقت پروازهای چین به ایران ندارد و پروازها انجام می‌شوند اما تحت کنترل هستند.
۱۰ بهمن (۳۰ ژانویه)
سازمان بهداشت جهانی با اشاره به سرعت گسترش ویروس کرونا در میان کشورهای مختلف، وضعیت «اضطرار سلامت عمومی بین‌المللی» در جهان را اعلام کرد.
در همین روز، آن‌چنان که تلویزیون «ایران اینترنشنال» گزارش داد، شورای عالی امنیت ملی و وزارت بهداشت ایران از مرگ تعدادی از بیماران دارای علایم حاد تنفسی در قم بر اثر ابتلا به ویروس کرونا مطلع شده بودند. این موضوع پس از آن برای مقامات محرز شد که معاون وزارت بهداشت به قم رفت و گزارشی از آن را به وزارت‌خانه اعلام کرد.
با این حال، در همین روز مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت مدعی شد: «تمام مبادی مرزی، اعم از هوایی، زمینی و دریایی تحت پوشش اقدامات مراقبتی و غربال‌گری قرار دارند و با موارد مشکوک به این بیماری در قالب دستورالعمل برخورد می‌شود.»
این در حالی بود که «محمدحسین صومی»، رییس «دانشگاه علوم پزشکی تبریز» همان روز خبر بستری شدن دو زن چینی مشکوک به کرونا را در یکی از بیمارستان‌های این شهر اعلام کرد.
به گفته او، این دو زن ۳۶ و۳۷ ساله پنجم بهمن (۲۵ ژانویه) از چین وارد جمهوری آذربایجان شده و ۹ بهمن(۲۹ ژانویه) از مرز آستارا به ایران آمده بودند و با وضع پایدار، تحت مراقبت پزشکی قرار داشتند.
۱۱ بهمن (۳۱ ژانویه)
سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران از «اسحاق جهانگیری»، معاون اول رییس‌جمهوری خواست پروازهای بین ایران و چین متوقف شوند. در جلسه اضطراری هیات دولت، با این درخواست موافقت و تصمیم گرفته شد پروازهای مستقیم از تهران به چین و برعکس برای دوره محدودی متوقف شود؛ تصمیمی که هرچند همان روز ابلاغ شد اما هیچ‌گاه عملی نشد.
احتمالا با ناکام ماندن دستور جهانگیری برای توقف پروازهای بین ایران و چین، وزارت بهداشت ایران همان روز درخواست ملایم‌تری در این باره طرح کرد. علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت گفت نامه این وزارت‌خانه به دولت برای ممنوع کردن سفرهای توریستی از چین و محدود کردن سفرهای کاری از این کشور به ایران ارسال شده است.
۱۲ بهمن (اول فوریه)
وزارت بهداشت ایران در دومین اطلاعیه رسمی خود درباره کرونا، از تولید ماسک در داخل و قابلیت تامین ماسک مورد نیاز مردم خبر داد و به مردم توصیه کرد نکات بهداشتی را رعایت کنند.
هم‌زمان، «عبدالرضا رحمانی فضلی»، وزیر کشور در جمع خبرنگاران از برگزاری جلسه هیات دولت درباره ویروس کرونا به ریاست معاون اول رییس‌جمهوری خبر داد و گفت تا آن لحظه، موردی از کرونا در کشور گزارش نشده است.
اما اضافه کرد: «با توجه به مراودات با کشور چین، امکان این هست که ویروس کرونا به ایران رسیده باشد.»
۱۳ بهمن (دوم فوریه)
فیلیپین نخستین مورد مرگ یک فرد مبتلا به ویروس کرونا در خارج از مرزهای چین را اعلام کرد.
هم‌زمان، کشورهای دیگری هم‌چون ترکیه، مصر، اندونزی، اسراییل، عمان، تایوان، کره‌جنوبی، سنگاپور، ژاپن، فیلیپین و… پروازهای خود به چین را ملغی کردند.
اما همین روز در ایران «حمید عرب‌نژاد»، مدیرعامل شرکت ایرانی هواپیمایی «ماهان» دستور دولت برای توقف پروازها را نادیده گرفت و در دیدار با «چانگ هوا»، سفیر چین در ایران گفت پروازها بین دو کشور ادامه خواهد یافت. بعدتر گزارش شد از اول فوریه تا چهارم مارچ، هواپیمایی ماهان ۳۲ پرواز رفت‌وبرگشت بین ایران و چین داشته است.
مقامات وزارت بهداشت ایران اعلام کردند در همه مرزهای هوایی و زمینی ایران، کارشناسان بهداشت با استفاده از دماسنج لیزری، دمای بدن مسافران ورودی را می‌سنجند تا از عدم ابتلای آن‌ها به ویروس کرونا مطمئن شوند. هم‌زمان در فرودگاه امام در تهران، دوربین‌های حرارتی برای کنترل مسافران نصب شدند.
ناظران معتقدند با توجه به این‌که همان زمان معلوم شده بود یک فرد ناقل ویروس کرونا ممکن است تا ۱۴ روز فاقد هیچ‌گونه علایمی، از جمله تب باشد، به نظر می‌رسد این اقدام بیشتر حرکتی نمایشی بود.
همین روز همچنین اولین خبر درباره مشاهده بیمار مبتلا به کرونا در ایران منتشر شد. بنا بر این خبر که در فضای مجازی انتشار یافت، یک بیمار چینی مبتلا به کرونا، مستقر در اتاق ۵۰۷ «هتل اسپیناس» تهران به بیمارستان منتقل و این طبقه از هتل قرنطینه شد. شهروند چینی با حضور تیم واکنش سریع اورژانس از هتل به یک مرکز درمانی منتقل شده بود.
تلویزیون ایران اینترنشنال اخیرا در گزارشی خبر داد که «شيائوپينگ زنگ»، شهروند اهل ووهان چین، دوم فوریه در بخش چهار و تخت شماره ۱۴ «بیمارستان مسیح دانشوری» به دلیل ابتلا به کرونا بستری شده بود. این شهروند چینی در «مجتمع آندیا فولاد زنجان» که سرمایه‌گذار چینی دارد، شاغل بود و احتمال دارد همان بیمار هتل اسپیناس بوده باشد.
علاوه بر این، در همان روزِ دوم فوریه، یک کارمند «دانشگاه علوم پزشکی ایلام» هم که با علایم ابتلا به کرونا، از جمله تنگی نفس، ابتدا در «بیمارستان مصطفی خمینی» این شهر بستری و سپس به بیمارستان مسیح دانشوری تهران منتقل شده بود، در این بیمارستان فوت کرد.
۱۴ بهمن (سوم فوریه)
سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران در بندرعباس اعلام کرد چیزی را از مردم پنهان نمی‌کند حتی اگر اعلام موضوع، به قیمت بدنامی و فشار بر روی خودش باشد.
او تاکید کرد که هنوز هیچ موردی از ویروس کرونا جدید در کشور گزارش نشده است و اضافه کرد این ویروس مطلقا سخت‌تر از بیماری آنفلوآنزا «اچ۱ان۱» نیست.
۱۵ بهمن (چهارم فوریه)
سازمان پدافند غیرعامل ایران با صدور اطلاعیه‌ای درباره ویروس کرونا، تصریح کرد که وضعیت عمومی ایران از منظر امنیت زیستی، در «شرایط سفید» است و بررسی‌های میدانی و قرائن موجود نشان میدهند احتمال طغیان شیوع بیماری در ایران اندک است.
۱۶ بهمن (پنجم فوریه)
علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت خبرهای طرح شده در فضای مجازی مبنی بر ابتلای افرادی به ویروس کرونا و عدم اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در آن باره را رد کرد و مدعی شد: «وزارت بهداشت دلیلی ندارد درباره ابتلا به کرونا و یا میزان مرگومیر ناشی از آن دروغ بگوید و نتیجه آزمایش موارد مشکوک تا حالا منفی بوده است.»
برای درک میزان صداقت این معاون وزیر، تنها می‌توان گفت او یک ماه بعد در گفت‌وگویی مدعی شد تست تشخیص ویروس کرونا تا ۱۱ فوریه هنوز در دنیا ساخته نشده بود و تازه از این تاریخ بود که ایران از چین این کیتها را وارد کرد و توانست موارد مشکوک را آزمایش کند.
۱۸ بهمن (هفتم فوریه)
صداوسیما جمهوری اسلامی ایران اعترافات فردی را که عامل انتشار شایعه ورود ویروس کرونا به کردستان معرفی می‌شد، پخش کرد. در این گزارش، فرد یادشده از کار خود ابراز پشیمانی می‌کرد و یک سرهنگ نیروی انتظامی از سرعت شناسایی او خبر می‌داد!
۱۹ بهمن (هشتم فوریه)
رییس «دانشگاه علوم‌پزشکی قم» که در بیمارستان حوزه ماموریتش بیش از ۲۰ روز کسانی با علایم ابتلا به ویروس کرونا می‌مرند، گفت: «مسوولان در حوزه سلامت کاملاً با مردم صادق هستند و در این ارتباط تاکنون هیچ موردی از ویروس کرونا در این استان مشاهده نشده است.»
هرچند به نظر می‌رسید او تنها صحبت‌های وزیر بهداشت را تایید می‌کرد چون در همان روز، وزیر ضمن اعلام توقف پروازهای ایران به چین و بالعکس، از تحت نظر داشتن موارد مشکوک به کرونا در استان‌های مختلف و قرنطینه دانشجویانی که از ووهان به ایران برگشته بودند، خبرداد. به گفته وزیر، نتیجه تست همه موارد مشکوک در چند استان منفی شده و همه مبتلایان مرخص شده بودند. البته ادعای وزیر دال بر توقف پروازها بین ایران و چین هم خیلی زود با ادامه پروازهای هواپیمایی ماهان به چین، بی‌اعتبار شد.
در همین روز، شورای مدیران معاونت بهداشت جلسه‌ای با تمرکز بر میزان آمادگی حوزه بهداشت برای شناسایی و مقابله با شیوع کرونا تشکیل داد. در این جلسه، گزارشی از میزان آمادگی کشور برای مقابله با شیوع کرونا ارایه و قرار شد نشست پی‌گیری موارد بهداشتی در مبادی مرزی، روزانه در وزارت‌خانه تشکیل شود.
۲۱ بهمن (۱۰ فوریه)
یک زن ۶۳ ساله مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا در یکی از بیمارستان‌های تهران فوت کرد. خبر فوت این زن در روزنامه «ایران»، زیرمجموعه خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی دو روز بعد منتشر شد: «بر اساس بررسی‌های اولیه و طبق اظهارات کادر درمانی این بیمارستان، احتمال می‌رود که این زن مبتلا به بیماری کرونا بوده و بر اثر همین بیماری جان باخته است.»
۲۲ بهمن (۱۱ فوریه)
سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران که در راهپیمایی ۲۲ بهمن حاضر شده بود، رسیدن ویروس کرونا به ایران را انکار و تاکید کرد: «هرچه می‌گوییم موردی نیست، می‌گویند می‌خواهند بعد از ۲۲ بهمن بگویند.»
۲۳ بهمن (۱۲ فوریه)
مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران خبر روزنامه ایران دال بر فوت یک بیمار بر اثر کرونا را تکذیب کرد.
وزارت بهداشت به همین تکذیبه رسمی هم اکتفا نکرد و وزیر بهداشت با انتشار توییتی، به خبر روزنامه ایران در مورد مرگ یک زن تهرانی مشکوک به ابتلا به کرونا واکنش نشان داد: «پس از روزها تلاش و سختی برای مقابله با کرونا، متاسفانه امروز خبر کذبی در روزنامه ایران درباره مرگ مشکوک بر اثر کرونا منتشر شد.این خودزنی ناشیانه علاوه بر ایجاد نگرانی در بین مردم، باعث رنجش خاطر همکاران ما در خط مقدم مقابله با این ویروس می‌شود.»
۲۴ بهمن (۱۳ فوریه)
غلامرضا جلالی، رییس سازمان پدافند غیرعامل ایران گفت هیچ موردی مبنی بر ورود ویروس کرونا در ایران دیده نشده و وضعیت «سفید» است و این عدم مشاهده هم ربطی به راهپیمایی ۲۲ بهمن ندارد.
۲۶ بهمن (۱۵ فوریه)
دیدار دست‌بوسی مداحان با «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی برگزار شد. برخلاف سال‌های پیشین، جز تصاویر جمعیت و سخنرانی، هیچ عکسی از دست‌بوسی مداحان و یا نزدیک شدن آن‌ها به علی خامنه‌ای منتشر نشد.
بعد، «نریمان پناهی»، یکی از مداحانی که در این دیدار حضور داشت، در ویدیویی گفت محافظان خامنه‌ای به مداحان حاضر در آن دیدار اجازه نداده بودند برای دست‌بوسی به رهبر جمهوری اسلامی نزدیک شوند و توضیح داد این اقدامی پیش‌گیرانه و برای محافظت از خامنه‌ای بوده است. این توضیح آشکار می‌ساخت مقامات جمهوری اسلامی از رسیدن ویروس کرونا به ایران اطلاع داشته اما حاضر به اطلاع‌رسانی درباره آن نشده‌اند.
۲۷ بهمن (۱۶ فوریه)
مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت شایعه صدور نامه معاونت درمان وزارت‌خانه به رییس‌جمهوری در خصوص ابتلای تعدادی از ایرانیان به کرونا را تکذیب کرد و ضمن تایید بررسی تعدادی موارد مشکوک به ابتلا به کرونا، گفت تست همه موارد منفی بوده است و کسی مبتلا نیست.
همین روز، نامه‌ای منتسب به قاسم جان‌بابایی، معاون درمان وزیر بهداشت خطاب به رییس‌جمهوری ایران در فضای مجازی منتشر شد که در آن گفته شده بود ۴۵ مورد ابتلا و چهار مورد مرگ بر اثر ابتلا به کرونا در ایران وجود دارد.
جان‌بابایی در واکنش، نامه را تکذیب کرد و گفت: «تاکنون هیچ موردی از این ویروس [کرونا] در کشور مشاهده نشده است.»
در همین روز، برادر «محمد مولایی»، پزشکی که پی‌گیری‌هایش موجب اعتراف وزارت بهداشت ایران به وجود ویروس کرونا در کشور شد، در بیمارستان کامکار قم فوت کرد. محمد مولایی که معتقد است برادرش بر اثر ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده است، اصرار می‌کرد از پیکر برادرش برای تشخیص علت بیماری نمونه‌گیری شود.
۲۸ بهمن (۱۷ فوریه)
روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی قم در اطلاعیه‌ای، خبر مرگ دو بیمار بر اثر کرونا را تکذیب و ادعا کرد مرگ این بیماران ربطی به کرونا نداشته است. این در حالی بود که یکی از این بیماران، برادر دکتر محمد مولایی بود و اصلا جواب تست کرونا او هنوز اعلام نشده بود.
۲۹ بهمن (۱۸ فوریه)
محمد مولایی به طور رسمی اعلام کرد نتیجه تست نمونه اخذ شده از برادرش به او اعلام و مشخص شده برادرش بر اثر ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده است.
اما دقیقا همین روز، کیانوش جهانپور، مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت موضوع را دوباره تکذیب کرد: «چه طور بگوییم کرونا در ایران نداریم؟… کم مانده است دبیر کل سازمان ملل بیاید بگوید در ایران کرونا ندیده‌ایم … ما ۴۵ روز است می‌گوییم کرونا ندیده‌ایم ولی عده‌ای می‌گویند دیده‌ایم و برای ۲۲ بهمن نمی‌گویند. بعد می‌گویند انتخابات بود و نمی‌گویند!»
۳۰ بهمن (۱۹ فوریه)
با ادامه فشار دکتر محمد مولایی و اصرار او بر افشاگری در مورد علت مرگ برادرش که بر اثر ابتلا به کرونا در بیمارستان کامکار قم فوت کرد، وزارت بهداشت ناچار شد به صورت رسمی ابتلای او و بیمار فوت شده دیگر به کرونا را اعلام کند.
همین روز، سازمان پدافند غیرعامل ایران دستورالعملی برای شیوه مقابله با ویروس کرونا که وجود آن در ایران به صورت رسمی تایید شده بود، منتشر کند. در بند ۱۵ این دستورالعمل، بر کنترل مضاعف تجمعات مردمی و تاکید بر بهداشت عمومی تاکید شده بود. اما این کنترل به پس از انتخابات سه روز بعد موکول شد. به این ترتیب، علی‌رغم تصریح سازمان بهداشت جهانی بر شدت مسری بودن ویروس و ضرورت جلوگیری از تجمعات مردمی، مقامات کشور سلامت مردم را به بعد از انتخابات موکول کردند.
اول اسفند (۲۰ فوریه)
از این تاریخ، یک روز مانده به برگزاری انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، سد انکار وجود ویروس کرونا در ایران شکسته شد و از آن روز شیوه واکنش حکومت به مساله وجود ویروس کرونا در ایران، از انکار، به مهندسی اعلام آمار مبتلایان و مرگومیر ناشی از ویروس کرونا تغییر پیدا کرد.
صداوسیما جمهوری اسلامی ایران در این روز در کانال‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی، اظهارات افرادی را پخش کرد که معتقد بودند صحبت درباره کرونا، نوعی «فضاسازی» برای تحت‌الشعاع قراردادن حضور مردم در «صحنه» است.
مقامات درمانی هم به خاطر انتخابات دوم اسفند مجلس شورای اسلامی همین سیاست را در پیش گرفتند. مهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت در مصاحبه با رسانه‌ها، با تأکید بر لزوم حفظ آرامش قم گفت: «مردم از کرونا هراس نداشته باشند. احتمال مرگ با ویروس کرونا دو درصد بوده در حالی که احتمال مرگ با آنفلوانزا چهار درصد است.»
«محمدرضا قدیر»، رییس دانشگاه علوم پزشکی قم نیز مدعی شد شیوع بیماری کرونا در قم کنترل شده است و بیمارستان‌های کامکار و «فرقانی» در آماده‌باش هستند و از نظر دارو و پرسنل مشکلی وجود ندارد.
نادرست بودن این ادعاها در روزهای بعد آشکار شد.
در نخستین خبرها از ابتلای افراد، ابتدا کیانوش جهانپور، ريیس روابط عمومی وزرات بهداشت ابتلای سه نفر در قم و اراک و احتمال ابتلای دو نفر دیگر در بابل را اعلام کرد.
اما در انتهای همین روز، سعید نمکی، وزیر بهداشت تعداد مبتلایان قطعی را پنج نفر اعلام و تاکید کرد: «همان طور که شیوع آنفلوانزا در پاییز سال جاری خورشیدی مهار شد، بیماری کرونا نیز کنترل می‌شود.»
ادعایی که امروز می‌دانیم مبنای علمی نداشت.
دکتر محمد مولایی هم در گفت‌وگویی خبر داد از اواخر دی‌ماه، ده‌ها بیمار دیگر با علایم مشابه برادر او که تست کرونایش مثبت اعلام شد، در همان بیمارستان کامکار قم بستری شده و در نتیجه ناموفق بودن درمان، فوت کرده‌اند.
دوم اسفند (۲۱ فوریه)
«علیرضا وهاب‌زاده»، مشاور وزیر بهداشت در توییترش نوشت تعداد مبتلایان به ۱۸ نفر رسیده است و چهار نفر هم فوت کرده‌اند.
مسوول بهداشت استان «بریتیش کلمبیا» کانادا اعلام کرد ششمین مورد ابتلا به ویروس کرونا در این استان، زنی است که از ایران به کانادا آمده است و سابقه سفر به چین را ندارد. در همین روز، خبر رسید که یک مسافر دیگر از ایران که به لبنان سفر کرده بود، به ویروس کرونا مبتلا بوده است.
«مینو محرز»، عضو کمیته کشوری بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت درباره علت شیوع این ویروس در ایران گفت: «احتمالا منشا این بیماری، کارگران چینی بوده‌اند که در شهر قم کار می‌کنند. اما به هرحال، ویروس کرونای جدید در کشور چرخیده و به افرادی که اکنون شناسایی شده‌اند، رسیده است.»
در روزهای بعد، آمار مبتلایان و قربانیان در قم و در سراسر ایران به تدریج بالا رفت و هم‌زمان، در مقابل درخواست قرنطینه قم مقاومت می‌شد. اما مقامات سیاسی و بهداشتی ایران هم‌چنان اصرار می‌کنند که پنهان‌کاری در این مورد صورت رخ نداده است و آن‌ها با مردم صادق هستند.
سوم اسفند (۲۲ فوریه)
«غلامرضا جلالی»، رییس سازمان پدافند غیرعامل مدعی شد از روزی که وجود ویروس به صورت رسمی در ایران اعلام شده، آمار مبتلایان افزایش پیدا نکرده است.
وزیر بهداشت کم بودن کیت و امکانات تشخیصی ویروس کرونا در ایران را شایعه خواند: «ما به اندازه کافی کیت و کارشناسان برجسته برای تشخیص بیماری داریم و از مردم خواهش می‌کنم به شایعات توجه نکنند. در شهر قم هم آمارها نشان میدهند که در وضع ثبات هستیم.»
مینو محرز، عضو کمیته کشوری کرونا به طور تلویحی گفت محدودیت‌هایی خارج از وزارت بهداشت برای اطلاع‌رسانی در مورد این بیماری وجود داشته است چون این وزارت‌خانه به صورت علمی کار خود را انجام می‌دهد: «وزارت بهداشت خواسته است که تجمع و تردد در اماکن مذهبی قم مدیریت شود. به هر حال، ممکن است محدودیت‌هایی برای شناسایی یا اطلاع‌رسانی زودتر بیماری وجود داشته باشد که در اختیار وزارت بهداشت نباشد.»
چهارم اسفند (۲۳ فوریه)
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی هم صحبت‌ها در مورد ویروس کرونا را «فضاسازی منفی و پرحجم دستگاه‌های تبلیغاتی بیگانه علیه شرکت مردم در انتخابات» توصیف کرد و مدعی شد رسانه‌هایی که او متعلق به «دشمن» می‌نامد، از کمترین فرصت برای منصرف کردن مردم از حضور در انتخابات چشم‌پوشی نکرده‌اند.
«محمدرضا قدیر»، رییس دانشگاه علوم‌پزشکی قم که روز اول اسفند گفته بود ویروس در قم کنترل شده است، به «شبکه خبر» صداوسیما گفت وزارت بهداشت دستور داده است آمار مبتلایان به کرونا اعلام نشود: «باید نگاه دیگری به قم داشت. وضعیت قم مناسب نیست و از همین‌جا استمداد می‌طلبم از وزارت بهداشت، از هیات دولت، قم را جور دیگری ببینند تا شاهد اپیدمی کرونا در قم نباشیم.»
هم‌زمان، مقامات مذهبی جامعه از پیروان خود خواستند برای دفع بلا دعا بخوانند. «ناصر مکارم شیرازی» و «حسین وحید خراسانی»، از جمله مراجع تقلید ساکن قم به مردم توصیه کردند در بحران کرونا، دعا بخوانند. وحید خراسانی خواندن «آیت‌الکرسی» و «سوره حمد» را پیشنهاد داد و مکارم شیرازی خواندن «زیارت عاشورا» و «حدیث کسا» را.
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت با اشاره به جلسه شورای عالی امنیت ملی که با حضور رییس‌جمهوری برگزار شد، گفت: «در این جلسه اختیار ویژه‌ای به وزارت بهداشت اعطا شد و اگر لازم باشد شهری را به علت شیوع بیماری ویروس کرونا تعطیل کنیم، اعلام خواهیم کرد.»
پنجم اسفند (۲۴ فوریه)
در حالی‌که شرکت‌های خصوصی در چند کشور دنیا کیت تشخیص ویروس کرونا تولید می‌کنند و به ایران هم پیشنهاد فروش آن را داده بودند و ایران نیز مدعی خرید آن شده بود، کیانوش جهانپور، رییس کمیته اطلاع‌رسانی کرونا ایران در اظهار نظری بسیار عجیب و در توجیه انجام ندادن تست برای همه افراد مشکوک به ابتلا، دریافت و داشتن کیت تشخیصی را به نظر سازمان بهداشت جهانی گره زد و گفت: «سازمان بهداشت جهانی این کیت را به کشورهایی می‌دهد که توانایی انجام این آزمایش را دارند چون برخی کشورها قادر به انجام این آزمایش نیستند. تعداد کیت هم بر اساس آمار شیوع و شناسایی تعیین می‌شود. اگر در کشوری، امروز تعداد موارد شناسایی شده سه رقمی شده باشد، تعداد بیشتری کیت دریافت خواهد کرد!»
حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت هم با فراموش کردن صحبت‌های روز قبل خود در مورد قرنطینه، این بار گفت با قرنطینه موافق نیست و قرنطینه برای قبل از جنگ جهانی اول است: «آزمایش، تحلیل و پیش‌بینی در مورد ویروس کرونا انجام می‌دهیم، بررسی می‌کنیم که هر تصمیم چه تاثیری دارد. براین اساس، قرنطینه تبعات زیادی دارد و به هیچ وجه موافق نیستیم.»
در همان حال، خبرگزاری «ایلنا» به نقل از «احمد امیرآبادی فراهانی»، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی نوشت که در شهر قم حدود ۵۰ نفر بر اثر کرونا فوت کرده‌اند و ۲۵۰ نفر در قرنطینه هستند.
او با اعلام این که سه هفته است کرونا به قم آمده و این موضوع دیر اعلام شده است، به خبرنگاران گفت: «تا دیشب حدود ۵۰ نفر به دلیل ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده‌اند و وزیر بهداشت در این قضیه مقصر است.»
در همین روز، وزیر بهداشت در جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی تعداد فوت‌شده‌های ویروس کرونا را ۱۲ نفر اعلام کرد.
«علی‌اکبر ولایتی»، مشاور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی برخلاف نظر دکتر قدیر که روز پیش‌تر از آن اعلام خطر کرده بود و برخلاف صحبت‌های نماینده شهر در مجلس و در شرایطی که همه خبرها حاکی از افزایش تصاعدی تعداد مبتلایان به ویروس جدید بودند، مدعی شد: «در قم منحنی [ابتلا به کرونا] به تدریج دارد سیر نزول پیدا می‌کند.»
یک تیم تحقیقاتی کانادا تحقیقی را منتشر کرد و مدعی شد مدل‌سازی‌ها نشان میدهند تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در ایران حدود ۲۰۰ برابر رقمی است که به صورت رسمی اعلام شده و این ویروس از یک ماه و نیم قبل در ایران شیوع پیدا کرده است.
ششم اسفند (۲۵ فوریه)
«حسن روحانی»، رییس‌جمهوری ایران در جلسه نخست ستاد ملی مقابله با کرونا گفت به تعطیلی کشاندن ایران کار دشمنان آن است و میزان ابتلا به ویروس کرونا رو به کاهش است.
او اعلام کرد از روز شنبه ۱۰ اسفند همه روال‌ها به صورت عادی خواهد بود. این سخنان او انتقادات زیادی به دنبال داشتند و همان روز و روزهای بعد از سوی سایر مقامات حکومت ایران رد شدند.
در طول هفته‌ای که از اعلام رسمی شناسایی ویروس کرونا در ایران گذشت، بیشتر کشورهای دنیا مرزهای هوایی و همسایگان ایران مرزهای زمینی خود را بر روی ایران بستند. موج بستن مرزهای هوایی و توقف پروازها با کشور عراق از اول اسفند شروع شد و چند ساعت بعد به کویت و چند کشور دیگر منطقه رسید. در روزهای بعد نیز تمامی کشورهای همسایه ایران هم‌چون ترکیه، عراق، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان و نیز برخی از کشورهای منطقه، ازجمله گرجستان، کویت، عربستان سعودی و اردن مرزهای خود را با ایران بستند.
هفتم اسفند (۲۶ فوریه)
در حالی که متخصصان درخواست می‌کردند شهرهای آلوده قرنطینه شوند، روحانی در نشست هیات دولت گفت هیچ تصمیمی برای قرنطینه محل یا شهری مطرح نیست، تصمیم‌گیری در مورد تعطیلی و یا ایجاد هرگونه محدودیت به خاطر کرونا با ستاد ملی مبارزه با کرونا است.
وزیر بهداشت هم در گفت‌وگویی، مخالفت خود با قرنطینه را بیان کرد.
«محمد سعیدی»، تولیت «آستان حضرت معصومه» در قم با قرنطینه این شهر و بسته شدن آستان مخالفت کرد و گفت: «ما این حرم مقدس را دارالشفا می‌دانیم. دارالشفا یعنی مردم بیایند و از امراض روحی و جسمی شفا بگیرند. پس باید باز باشد و با قوت مردم بیایند.»
این اقدام آن‌ها برای این بود که نشان دهند توسل به این مکان مذهبی می‌تواند در درمان بیماران کووید-۱۹ مثمر ثمر باشد.
هشتم اسفند (۲۷ فوریه)
رییس‌جمهوری ایران با صدور دستورالعملی، دستگاه‌ها را موظف به اجرای مصوبات ستاد ملی مدیریت کرونا کرد و با همه مواردی که ستاد مصوب کرده بود، از جمله محدودیت‌های پیشنهادی و تعطیلی مراکز آموزشی، حسب تشخیص ستاد موافقت کرد.
«علیرضا زالی»، فرمانده مقابله با کرونا در استان تهران گفت پیشنهاد تعطیلی موقت نماز جمعه کلان‌شهر تهران و سایر شهرستان‌های تابعه استان تهران، تعطیلی موقت اماکن زیارتی تا اطلاع ثانوی، استمرار تعطیلی مدارس و مراکز آموزش عالی در سطح استان تهران و تعطیلی کنسرت‌ها، سینماها و تئاترها را به ستاد ملی مدیریت کرونا داده است.
با هدف پیش‌گیری از انتقال ویروس کرونا، نماز جمعه در شهرهای ۲۳ استان ایران برگزار نشد. تهران، قم، رشت، مشهد، تبریز، ارومیه، همدان، اصفهان، ساری، اردبیل، کرج، اهواز، سمنان، زاهدان، شیراز، قزوین، سنندج، کرمانشاه، یاسوج، گرگان، خرم آباد، بندرعباس و یزد استان‌هایی بودند که در آن‌ها نماز جمعه برگزار نشد.
۹ اسفند (۲۸ فوریه)
اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری ایران که نتیجه تست ابتلایش به بیماری کووید- ۱۹ (کرونا) مثبت اعلام شده بود، پس از پایان پنجمین جلسه ستاد مبارزه با ویروس کرونا در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به منزلش منتقل و به همراه خانواده‌اش قرنطینه شد.
«محمد جهانگیری»، یکی از برادران کوچک‌تر اسحاق جهانگیری را هم که معاون نظارت و فنی سازمان نظام پزشکی است، به دنبال بروز علایم مشکوک به کرونا، سهشنبه ۱۳ اسفند در بیمارستان مسیح دانشوری بستری کردند.
کیانوش جهانپور، مدیر روابط عمومی وزرات بهداشت ایران در توییتی، به خبر بخش فارسی «بی‌بی‌سی» در مورد مرگ دست‌کم ۲۱۰ نفر بر اثر ویروس کرونا واکنش نشان داد و رسانه‌های فارسی زبان برون‌مرزی را به دروغ‌گویی در ارایه آمار مبتلایان و میزان مرگومیر ناشی از آن متهم کرد: «رسانه ملکه نگران از این که از شبکه سعودی و آلبانی در مسابقه دروغ جا بماند، بدون ذکر منبع، عددی افزون بر مرگ و میر سندروم‌های حاد تنفسی در ایران را به جای کرونا به مخاطب قالب می‌کنند. کرونا و شفافیت مثال زدنی ایران در انتشار اطلاعات، خیلی‌ها را آچمز کرده است.»
وزیر بهداشت بار دیگر نظر خود در مورد قرنطینه را تغییر داد و این بار گفت اگر لازم شود، برخی شهرها را ۱۴ روز قرنطینه خواهد کرد و اجازه ورود و خروج به مردم را نخواهد داد. سعید نمکی پس از پنجمین جلسه ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا گفت: «در ورودی و خروجی هر کدام از شهرها اگر مورد مشکوکی ببینیم، به قرنطینه ۱۴ روزه روی خواهیم آورد.»
از سوی دیگر، وزیر بهداشت به عنوان رییس ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا، در نامه‌ای به علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، از او خواست جلسات علنی و غیرعلنی مجلس را تعطیل کند: «با توجه به شیوع ویروس کرونا و احتمال سرایت و پراکندگی بیماری با قدرت بالا و آلودگی دیگران، ضروری است جلسات علنی و غیرعلنی تا اطلاع ثانوی تعطیل گردد.»
از سویی دیگر، سازمان جهانی بهداشت که تا آن زمان احتمال سرایت کرونا به سرتاسر دنیا را «بالا» ارزیابی کرده بود، روز جمعه این احتمال را «بسیار بالا» اعلام کرد که بالاترین سطح هشدار این نهاد وابسته به سازمان ملل محسوب می‌شود.
در همین روز، «غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی»، نماینده رشت مسوولان را به دادن آمار غیرواقعی از قربانیان متهم کرد و آن‌ها را قسم داد که آمار واقعی را به مردم بگویند. او مدعی شد از قبرستان‌ها آمار «خیلی وحشتناکی» درباره شمار قربانیان ویروس کرونا در اختیار دارد و گفت: «قبرستان‌ها را که نمی‌شود پنهان کرد.»
۱۰ اسفند (۲۹ فوریه)
با گذشت ۱۰ روز از اعلام رسمی وجود ویروس کرونا در ایران، ۲۳ استان کشور درگیر این ویروس شدند. ناظران می‌گویند شیوع سریع کرونا به ۲۳ استان، یکی از دیگر از شواهدی بود که نشان می‌داد این ویروس مدت زمان طولانی بیش از اعلام رسمی در ایران وجود داشته است.
در این روز، وزارت امور خارجه ایران پیشنهاد امریکا را برای ارسال کمک‌های دارویی و انسان‌دوستانه برای مقابله با بیماری کووید-۱۹ نپذیرفت.
«عباس موسوی»، سخن‌گوی این وزارت‌خانه در واکنش به این پیشنهاد گفت: «]پیشنهاد کمک از سوی[ کشوری که با تروریسم اقتصادی خود باعث فشارهای گسترده بر مردم ایران شده و حتی راه خرید دارو و تجهیزات پزشکی را مسدود کرده است، ادعایی مضحک و یک بازی سیاسی-روانی است.»
۱۱ اسفند (اول مارچ)
مدیر روابط عمومی وزرات بهداشت ایران برای ناچیز قلمداد کردن میزان مرگومیر ناشی از ابتلا به کووید-۱۹، تلفات ناشی از آن را با کشته شدگان در جاده‌ها مقایسه کرد و گفت: «در همین ۱۰ روز اسفند، ۴۸۰ نفر بر اثر حوادث ترافیکی فوت کردند ولی هیچ‌کس متوجه آن‌ها نیست.»
قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت در گفت‌وگویی اعلام کرد در بدبینانه‌ترین حالت، تا پایان اردیبهشت و حتی خرداد ممکن است ایران درگیر ویروس کرونا و بیماری کووید-۱۹ باشد و همین موضوع دلیلی برای توقف تجمعات است.
او تاکید کرد هر شرایطی که سبب تجمع مردم شود، باید در حال حاضر کنار گذاشته شود.
۱۲ اسفند (دوم مارچ)
«محمود احمدی‌نژاد»، رییس‌جمهوری سابق ایران در دو نامه جداگانه به دبیرکل سازمان ملل متحد و مدیر‌کل سازمان جهانی بهداشت، شیوع ویروس کرونا در جهان را جنگ بیولوژیکی قدرت‌های بزرگ برای حفظ برتری سیاسی و نظامی خود خواند.
هم‌زمان، فرمانده نیروی زمینی سپاه از تشکیل «قرارگاه زیستی» نیروی زمینی سپاه برای مقابله با ویروس کرونا خبر داد و گفت همه یگان‌های جنگ نوین قرارگاه‌های ۱۰گانه نیروی زمینی سپاه در حالت آماده‌باش کامل هستند.
سازمان جهانی بهداشت ۷.۵ تن تجهیزات مبارزه با کرونا شامل کیت‌های تشخیص ویروس، ماسک و دستگاه‌های تنفسی به ایران فرستاد. این تجهیزاتی که ۳۰۰ هزار دلار ارزش دارند را یک تیم شش‌نفره سازمان بهداشت جهانی شامل پزشکان، کارشناسان آزمایشگاهی و بیماری‌های همه‌گیر همراهی می‌کردند.
فرانسه، بریتانیا و آلمان هم در این روز بیانیه‌ای در رابطه با حمایت از ایران از نظر اقلام مورد نیاز و حمایت مالی در مبارزه علیه ویروس کرونا صادر و اعلام کردند کمک‌های خود را در این پیوند به ایران خواهند فرستاد.
«بهرام قاسمی»، سفیر ایران در فرانسه ساعاتی بعد در توییتی نوشت دوشنبه شب با پرواز «ایران‌ایر» از پاریس به مقصد تهران، محموله اقلام فرانسوی که با مشارکت مالی سه کشور اروپایی تهیه شده‌اند، برای مساعدت در مقابله با اپیدمی ویروس کرونا به سمت ایران حرکت کرد.
در همین روز، «علی ربیعی»، سخن‌گوی دولت در کنفرانس خبری ادعا کرد دولت ایران از همان ابتدا با قطعی شدن اولین تست کرونا، بدون ملاحظه و با شفافیت خبرش را منتشر کرد: «صداقت یکی از بدیهیات ما است.»
او افزود: «ایران در زمینه کرونا از شفاف‌ترین کشورها بوده است.»
سخن‌گوی دولت در ادامه با بیان این‌که برخلاف برخی از کشورها که مصلحت‌های سیاسی، اقتصادی و… را مقدم بر جان مردم خود کرده‌اند، مدعی شد ایران چنین عمل نکرده است.
اما ناظران معتقدند کسی که زیاد دروغ می‌گوید، ناچار است هر چند ساعت یک‌بار تکرار کند جز صداقت چیزی از او نخواهید شنید.
۱۳ اسفند (سوم مارچ)
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ضمن تاکید بر این که شیوع کرونا چندان مساله بزرگی نیست و آن را نباید بزرگ کرد، از مردم خواست برای دفع بیماری کرونا در این بحران، به دعای هفتم «صحیفه سجادیه» متوسل شوند.
معلوم نیست چه تعداد این دعا را خوانده‌اند و چه‌گونه بالاترین مقام سیاسی ایران برای مقابله با یک بحران بیماری، کارش به دعا کردن رسیده است.
علی خامنه‌ای در بخشی دیگر از همین سخنان، از آ‌ن‌چه صداقت مسوولان حکومت در ارتباط با کرونا می‌خواند، تمجید کرده و گفته بود: «مسوولان ما از روز اول با صفا، صداقت و شفافیت خبررسانی کردند و مردم را در جریان قرار دادند.»
علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت گفت از بیش از پنج هزار نفر از حدود هشت هزار نفری که به علت ابتلا به ویروس کرونا بستری شده‌اند، تست کرونا گرفته شده است. طبعا معنی ضمنی حرف‌های این مقام وزارت بهداشت این است که تست کرونا در ایران نه از همه موارد مشکوک، که تنها از بخشی از کسانی گرفته شده است که به خاطر بدحالی زیاد در بیمارستان بستری شده‌اند.
۱۴ اسفند (چهارم مارچ)
یک مقام ارشد سازمان بهداشت جهانی ضمن هشدار نسبت به تثبیت و گسترش ویروس کرونا در ایران، از کمبود تجهیزات و وسایل حفاظتی برای کادر درمانی در این کشور ابراز نگرانی و تاکید کرد این کمبودها می‌توانند تلاش‌ها برای مهار شیوع این ویروس را با خطر مواجه سازند.
هم‌زمان، «محمدرضا ظفرقندی»، رییس سازمان نظام پزشکی ایران در نامه‌ای به سعید نمکی، وزیر بهداشت نوشت مطب‌ها و کلینیک‌های خصوصی در حوزه‌های داخلی، عفونی و ریه و نیز پزشکان عمومی که در سطح اولِ شناسایی، ارجاع، مشاوره و درمان افراد مبتلا به مشکلات تنفسی و موارد مبتلا به بیماری ویروس کرونا هستند، برای تهیه ملزومات ضروری ایمنی و بهداشتی فردی، مانند ماسک و مواد ضدعفونی، با مشکل مواجه هستند.
در همین روز، فرانسه اعلام کرد در پاسخ به نیازهای مطرح شده از سوی ایران، تجهیزاتی از جمله کیت‌های تشخیص کرونا و دستگاه‌های تب‌سنج را برای کمک به غربال‌گری بیماری و نیز تجهیزاتی برای محافظت از پرسنل حوزه سلامت، مثل لباس محافظتی، چکمه و دستکش را به ایران تحویل داده است.
به گزارش «رویترز»، در این روز نشریه «نشنال ساینس ریویو» پژوهشی منتشر کرد که در آن آمده بود ویروس کرونا دو گونه اصلی دارد و این دو گونه بر اساس موقعیت جغرافیایی و نوع انتقال در کشورهای مختلف، اثری متفاوت از مرگ و میر را ثبت می‌کنند. نوع «ال» که تهاجمی‌تر از دیگری است، می‌تواند باعث آلوده شدن افراد به شکل گسترده شود اما نوع «اس» کمتر تهاجمی به حساب می‌آید.
همین روز، روابط‌عمومی سازمان لیگ فوتبال ایران طی بیانیه‌ای، مسابقات لیگ‌های برتر، دسته اول، دوم و سوم را تا پایان اسفند (۲۰ مارچ) به تعویق انداخت. بر اساس این بیانیه، مسابقات مذکور در تاریخ دوم آوریل از سر گرفته خواهند شد. با توجه به ادامه وضعیت بحرانی، به نظر می‌رسد تعویق این مسابقات برای مدت نامعلوم دیگری تمدید شود.
۱۵ اسفند (پنجم مارچ)
نتایج یک نظرسنجی که طی روزهای ۱۲ تا ۱۴ اسفند از سوی دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران انجام شده است، نشان میدهند مردم چندان به این آمارهای رسمی در مورد میزان ابتلا به ویروس کرونا اعتماد ندارند و از اطلاع‌رسانی دولت در این زمینه راضی نیستند.
روزنامه «واشنگتن‌پست» در گزارشی به شواهدی پرداخت که نشان می‌دادند شیوع ویروس کرونا در ایران بسیار بدتر از گزارش‌های رسمی است که در این کشور منتشر می‌شوند.
بر اساس این گزارش واشنگتن‌پست، در دو روز منتهی به نوشتن گزارش، مرگومیر ناشی از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در ایران ۱۷ درصد افزایش داشته است.
این روزنامه همچنین نوشت مقام‌های جمهوری اسلامی در روزهای نخست شیوع کرونا در ایران اماکن مذهبی را نبستند و به‌منظور شرکت مردم در انتخابات، شیوع آن را پنهان کردند.
با تصميم شورای شهر قم، بنا شد مراسم مذهبی در حرم «حضرت معصومه» موقتا به حالت تعليق در آید. مطابق این تصمیم، بنا بود انجام مراسم مذهبی در حرم ممنوع و اطراف آن نیز با نرده بسته شود. این تصمیم البته تا ۲۴ اسفند (۱۴ مارچ) عملی نشد.
«علی‌اکبر حسینی‌نژاد»، مشاور تولیت حرم حضرت معصومه در قم پیش‌تر با رد تعطیلی این مکان مذهبی گفته بود تعطیل کردن حرم ضرورتی ندارد و مردم خودشان باید مراقب باشند.
۱۶ اسفند (ششم مارچ)
با گذشت یک هفته از اعلام رسمی وجود کرونا در ایران، این ویروس به سراسر ایران گسترش یافت و سه استان قم، تهران و گیلان به کانون شیوع این بیماری تبدیل شدند. هم‌زمان، تردد به مازندران و گیلان و همچنین برخی از استان‌های مرکزی و جنوبی کشور محدود و از مردم خواسته شد از انجام سفرهای غیر ضروری خودداری کنند.
آمار حکومتی مبتلایان به ویروس کرونا هم تا ظهر این روز، به چهار هزار و ۷۴۷ نفر و شمار فوت‌شده‌ها به ۱۲۴ نفر رسید. وزیر بهداشت ایران گفت ایست‌های بازرسی میان شهرهای بزرگ برای محدود کردن سفرها ایجاد خواهند شد و استان‌های گیلان و مازندران هم برای مهار ویروس کرونا، از ورود مسافران به برخی شهرها جلوگیری می‌کنند.
به گزارش رویترز به نقل از تلویزیون دولتی چین، ۱۱ مسافر که با یک هواپیمای مسافربری (که گفته نشد متعلق به چه شرکت هواپیمایی هستند) از ایران به چین وارد شدند، مبتلا به ویروس کرونا بودند. این هواپیما با ۳۱۱ مسافر، از ایران به این ایالت وارد شده بود. تمامی سرنشینان این هواپیما به قرنطینه منتقل شدند.
«عبدالکریم حسین‌زاده»، نماینده نقده در مجلس شورای اسلامی در حساب توییترش ضمن انتقاد از عدم قرنطینه شهرها به هنگام شیوع بیماری کرونا، نوشت: «تلنبار شدن اجساد در قم و درماندگی مردم رشت گواه ناکارآمدی‌های صورت گرفته در این اطلاع‌رسانی و هشدار به موقع کرونا است. شهرها را که قرنطینه نکردید، حالا که در پیک زمان شیوع هستیم، دست کم قرنطینه خانگی در قم و رشت را الزامی کنید تا در تعداد کشته‌شدگان رکورد دار جهانی نشده‌ایم.»
«غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی»، نماینده رشت در مجلس هشدار داد که این شهر در آستانه فاجعه انسانی است: «امکانات بهداشتی کم‌یاب هستند. آمار مبتلایان و قربانیان کرونا بسیار وحشتناک است و آمار به صورت تصاعدی در حال افزایش است. حتی کیت آزمایش برای اخذ تست از اشخاص مشکوک به این ویروس نیز در دسترس نیست.»
۱۷ اسفند (هفتم مارچ)
استانداران ۱۵ استان گیلان، اردبیل، اصفهان، یزد، کرمانشاه، بوشهر، هرمزگان، گلستان، فارس، لرستان، ایلام، سمنان، سیستان‌و‌بلوچستان، مازندران و خراسان رضوی اعلام کردند به دلیل شیوع ویروس کرونا، از پذیرش مسافران و کلیه افراد غیربومی در استان‌های خود خودداری خواهند کرد.
البته بعد انتشار صورت‌جلسه ستاد مقابله با کرونا استان مازندران نشان داد ظرفیتی ۳۰ درصدی برای پذیرش مسافران نوروزی برای هتل‌ها در نظر گرفته شده است و در سایر استان‌ها هم مقامات یا نتوانسته یا نخواسته‌اند واقعا استان را به روی مسافران قرنطینه کنند.
«جبار کوچکی‌نژاد»، نماینده رشت در مجلس شورای اسلامی گفت این شهر بحرانی‌ترین وضعیت را در ایران از نظر شیوع ویروس جدید کرونا دارد: «باید واقعیت‌های این بیماری به مردم اطلاع رسانی شود تا آگاه باشند که در شرایط بسیار حادی قرار داریم.»
«میرشمس مومنی زاده»، فرماندار رشت هم از نیروهای انتظامی خواست با قاطعیت مانع ورود مسافران به سطح شهرستان شوند.
۱۸ اسفند (هشتم مارچ)
«احمدرضا بهره‌مند»، عضو هیات علمی «انستیتو پاستور» به ایلنا گفت اگر شهرهای کانون کرونا کنترل و قرنطینه نشوند، ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود.
او افزود: «قرون وسطایی بودن قرنطینه حرف نادرستی است و باید به کشورهایی توجه کرد که این بیماری در آن‌جا نیز شیوع پیدا کرده است.»
«علی‌محمد شاعری»، نماینده بهشهر در مجلس نیز در نامه‌ای خطاب به رییس‌جمهوری ایران، خواستار قرنطینه کامل استان مازندران، تعطیلی مراکز اقامتی و تفریحی و ارسال فوری تجهیزات بیمارستانی و حفاظتی و نیروی درمانی به آن استان شد.
۱۹ اسفند (۹ مارچ)
«غلامرضا حیدری»، نماینده تهران در مجلس با اشاره به نامه دادستان کل کشور به وزیر بهداشت که در آن گفته شده بود اخلال در نظام سلامت مردم در حد «افساد فی‌الارض» است، گفت: «کسی که در قم مانع ایجاد محدودیت‌ها شد و نگذاشت کرونا در نطفه خفه شود، حکمش چه می‌شود؟ گروهی فکر می‌کردند در هیچ حالی نباید تخفیفی قائل شد. انگار که کفر می‌شود؛ کفری که حکمش اعدام است. اما سلامت مردم مهم است و با خیالات نمی‌توان سلامت مردم را به بازی گرفت.»
هم‌زمان با گسترده شدن شیوع ویروس کرونا در استان‌های شمالی ایران، «مجمع نمایندگان گیلان» خواستار قرنطینه کامل این استان، تعطیلی شرکت‌ها و ادارات و اعمال محدودیت ترافیکی شدید شدند. آن‌ها در نامه‌ای خطاب به رییس مجلس و وزیر بهداشت، اعلام کردند که اعمال برخی سیاست‌ها از اختیارات مسوولان استانی خارج است و به مصوبه ستاد ملی پیش‌گیری و مقابله با ویروس کرونا نیاز دارد.
«محمدرضا نجفی»، نماینده تهران در مجلس نیز در دومین نامه‌اش خطاب به حسن روحانی، یادآوری کرد: «اصرار بر عادی‌نمایی وضعیت بحرانی، فرصت کنترل و مهار بحران را بیش از پیش به هدر می‌دهد. حکم قاطعانه به قرنطینه تهران، اصفهان، البرز، قم و گیلان امری ضروری است که باید در اسرع وقت و بی‌کم و کاست اجرا گردد.»
«بهرام پارسایی»، نماینده شیراز در مجلس هم در توییتی، از استاندار فارس خواست استان را قرنطینه کند تا به گفته او، این استان هم به گیلان تبدیل نشود: «گزارش امروز وزیر بهداشت و رییس مجلس را با دقت گوش دادم. صادقانه بگویم، تا مديريت واحد فاصله داريم و خودمان باید مراقب خود باشیم. به استاندار محترم رک عرض می‌کنم قرنطینه استان و جلوگیری از سفرها به مقصد استان را اجرا کنید تا فارس تبدیل به گیلان بعدی نشود.»
«فخرالدین کوجا»، وزیر بهداشت ترکیه در نشستی خبری درباره شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران گفت: «اگر شهر قم ایران قرنطینه می‌شد، ویروس کرونا تا این اندازه در این کشور شیوع نمی‌یافت.»
او در کنایه‌ای مستقیم به ایران اضافه کرد: «از کشورهایی که تدابیر لازم را برای شهروندان خود اتخاذ نمی‌کنند، توقع نداریم برای عدم سرایت ویروس کرونا به ترکیه تدبیری بیاندیشند.»
۲۰ اسفند (۱۰ مارچ)
«احمد همتی»، نماینده سمنان در مجلس ایران در نشست ستاد مقابله با کرونای استان گفت ورودی و خروجی مناطق شهری استان سمنان باید کنترل و شرایط مقابله با ویروس کرونا به گونه‌ای شود تا بتوان کنترل‌ها در مسایل مختلف را افزایش داد.
همتی گفت قرنطینه‌سازی ارزش علمی دارد و منبع شیوع ویروس باید کنترل می‌شد اما غفلت‌های زیادی در این مورد در سطح کشور انجام شد.
«اصغر سلیمی»، عضو «کمیسیون بهداشت و درمان» مجلس درباره نقدها به قرنطینه نشدن قم در آغاز تشخیص کرونا و شیوع آن به سایر استان‌ها گفت: «قرنطینه در مقابله با این بیماری‌ها مفید است اما قم یک مرکز مذهبی است که رفت‌وآمد در آن زیاد بوده و به نظر می‌رسد قرنطینه در آن زمان سخت بود.»
۲۱ اسفند (۱۱ مارچ)
دادستانی تهران با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد با کسانی که در خصوص بیماری کووید-۱۹ در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آمار نادرست منتشر می‌کنند و موجب اضطراب مردم، ناامنی و تشویش اذهان عمومی می‌شوند، برخورد می‌کند.
«محمدحسین قربانی»، نماینده تام‌الاختیار وزیر بهداشت در گیلان، در مصاحبه‌ای گفت در شرایطی که وضعیت استان به واسطه شیوع کرونا بسیار بحرانی بود، شورای عالی امنیت ملی ایران با قرنطینه کامل آن مخالفت کرده بود.
این نماینده همچنین افزود دولت نپذیرفته است به کارگران روزمزد که ناگزیرند به سبب شیوع کرونا در خانه بمانند، به اندازه هزینه درمان یک بیمار در بیمارستان که معادل یک میلیون تومان در ماه است، یارانه بدهد.
یکی از ویژگی‌های اپیدمی کرونا در ایران که آن را از کشورهای دیگر تا حدی متمایز می‌کند، نرخ بالای ابتلای چهره‌های سیاسی به این بیماری است. تا آن تاریخ، دست‌کم ۱۲ چهره سیاسی در نتیجه ابتلا به کووید-۱۹ در ایران فوت کردند و نزدیک به ۴۳ نفر از مقامات و چهره‌های سیاسی نیز در قرنطینه و در حال درمان بودند. معاون اول رییس‌جمهوری، دو وزیر، یک معاون دیگر رییس‌جمهوری و یک معاون وزیر، سه چهره نزدیک به خامنه‌ای، پنج نماینده مجلس و پنج مقام سپاهی از جمله مبتلایان و یا درگذشته‌های کرونا در ایران بودند.
۲۲ اسفند (۱۲ مارچ)
روزنامه واشنگتن‌پست گزارشی تحقیقی منتشر کرد که نشان می‌داد در «آرامستان بهشت معصومه» قم، دو گودال با عرض چهار متر و به طول یک زمین فوتبال، با سرعتی غیرمعمول حفر شده است. واشنگتن‌پست در همان گزارش نوشت با بررسی‌های تخصصی، دریافت و تحلیل ویدیوها و نیز روایت‌های رسمی به این جمع‌بندی رسیده است که این گودال‌ها را برای دفن دست‌جمعی قربانیان ویروس کرونا در شهر قم آماده کرده‌اند.
گودال‌هایی که تصاویر ماهواره‌ای نشان میدهند، روز اول اسفند آماده شده بودند. این آمادگی نشان می‌داد مقامات حکومتی از شیوع گسترده ویروس آگاه بوده و خود را برای تلفات در حجم زیاد آماده کرده‌اند. این گزارش، شاهدی دیگر بر کذب بودن ادعای بی‌اطلاعی مقامات جمهوری اسلامی از وجود ویروس تا ۳۰ بهمن بود.
دکتر محمد مولایی در گفت‌وگویی با کانال خبری تلگرامی «امتداد» گفت رییس بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان کامکار قم که برادرش در آن‌جا بستری بوده، در تاریخ ۲۵ بهمن به او گفته است در یک ماه اخیر، یعنی از اواخر دی‌ماه، بیمارانی با همان علایم و تشابه کامل در سی‌تی‌اسکن ریه با برادر او که ابتلایش به کووید-۱۹ رسما تایید شد، در آی‌سی‌یو بستری شده و با هر سطح از درمان در نهایت فوت کرده‌اند.
روابط عمومی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری اعلام کرد علی‌اکبر ولایتی، رییس آن بیمارستان و مشاور امور خارجه رهبر جمهوری اسلامی به کرونا مبتلا شده و در قرنطینه خانگی قرار گرفته است.
ازسوی دیگر، «عبدالناصر همتی»، رییس کل بانک مرکزی ایران با نوشتن پستی در صفحه اینستاگرامش، خبر داد که ایران ۱۶ اسفند با فرستادن نامه‌ای به ریاست «صندوق بین‌المللی پول»، به صورت رسمی خواستار دریافت یک وام پنج میلیارد دلاری از این صندوق شده است تا از آن برای تامین منابع لازم جهت مقابله با بیماری کووید-۱۹ استفاده کند.
همتی نوشت: «واکنش جامعه جهانی و صندوق بین‌المللی پول می‌تواند معیار خوبی برای ارزیابی ادعاهای آن‌ها در کمک به کنترل این ویروس و کاهش آلام مردم آسیب دیده باشد.»
۲۳ اسفند (۱۳ مارچ)
«رضا ملک‌زاده»، معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اولین مقام عالی‌رتبه ایرانی بود که در گفت‌وگویی با تلویزیون ایران اذعان کرد ویروس کرونا پیش از ۳۰ بهمن (۱۹ فوریه) که نخستین ابتلا به آن در ایران گزارش شد، وارد ایران شده است: «من فکر می‌کنم این ویروس از قبل وارد ایران شده بود… فکر می‌کنم قدری تاخیر در اعلام داشتیم به دلیل این‌که اطلاع نداشتیم و فکر نمی‌کردیم این باشد.»
دکتر ملک‌زاده در ادامه همان گفت‌وگوی تلویزیونی افزود: «تستی که الان وجود دارد، در برخی موارد با این که طرف بیماری را دارد، نشان نمی‌دهد و منفی است. الان یکی از بهترین راه‌های تشخیصی، همان سی‌تی اسکن ریه است که دقیق‌تر می‌تواند بیان کند.»
اما علی‌رغم این اظهارنظر، در ایران هنوز آمار را بر اساس تست‌های مثبت اعلام می‌کنند و این تست تنها برای کمی بیش از نیمی از مبتلایان بستری شده انجام می‌شود.
«محمد باقری»، رییس ستاد کل نیروهای مسلح ایران پس از برگزاری اولین نشست «قرارگاه بهداشتی و درمانی» نیروهای مسلح که به فرمان علی خامنه‌ای تشکیل شد، از خلوت کردن فروشگاه‌ها، خیابان‌ها و جاده‌ها در ۲۴ ساعت آینده از سوی این نیروها خبر داد و گفت ظرف ۱۰ روز افراد مشکوک به بیماری مشخص شده و به مراکز مقدماتی منتقل خواهند شد.
۲۴ اسفند (۱۴ مارچ)
ایرج حریرچی، معاون اول وزیر بهداشت تنها یک روز بعد از رضا ملک‌زده، همین ادعای بی‌اطلاعی از بیماری را به عنوان دلیل تاخیر در شناسایی آن تکرار کرد.۴۰ روز انکار، از ۲۰ دی تا ۳۰ بهمن برای مهاجرت ویروس مرگ کافی بود؛ زمانی بسیار پیش از آن‌که اعلام شود.
علیرضا زالی، رییس ستاد فرماندهی مقابله با کرونا در تهران در نشست با جمعی از هنرمندان گفت فاز یک و دو قرنطینه در حال انجام است اما فاز سه که تعطیلی همه ادارات و خانه‌نشینی مردم است، هنوز اجرا نمی‌شود و فاز چهار، یعنی قرنطینه کامل شهر هم در صورتی می‌تواند جواب‌گو باشد که فاز سه به خوبی اجرا شود: «تا وقتی فاز سه اجرا نشود، هر فردی که به ویروس کرونا آلوده است، می‌تواند دو تا ۲۰ نفر را مبتلا کند.»
در همین روز برای نخستین‌بار مردم ایران فهمیدند که باید مدیون قم باشند! «معصومه ظهیری»، از مسوولان حوزه زنان در قم گفت: «همه ما می‌دانیم که ویروس مسری است و ایران مدیون قم است. قم به دلیل اهمیت دادن به این مساله، پیش از دیگران در کشور متوجه وجود این ویروس شد!»
ستاد ملی مقابله با کرونا که به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد، تصویب کرد در ۱۱ استان ایران رفت و آمدها بیشتر کنترل و «محدودیت‌های جدیدی برای عبور و مرور به ویژه در رابطه با افراد مبتلا و آلوده اعمال شود. جزییات این محدودیت‌ها اعلام نشد.
«محمدرضا کلائی»، شهردار مشهد در صفحه اینستاگرامش نوشت: «امروز اوضاع در مشهد حادتر و نگران‌کننده شده و متاسفانه خیلی از اتفاقات بدی که پیش‌بینی کرده بودیم، در حال وقوع است… دولت باید در مبارزه با کرونا تصمیم صحیح بگیرد… لایحه‌ای به شورا فرستادم و درخواست کردم تا اطلاع ثانوی، بسیاری از اقدامات متوقف شوند تا سریع‌تر به سمت خودقرنطینگی خانگی برویم. شورا هم توقف فعالیت قطار شهری و اتوبوس‌رانی را خواستار شده است. باور دارم هفته آینده سرنوشت‌سازترین هفته برای مشهد و مردمش است.»
۲۵ اسفند (۱۵ مارچ)
حسن روحانی در جلسه ستاد اقتصادی دولت با رد قاطع بحث قرنطینه شهرها گفت: «چیزی به نام قرنطینه نداریم. اصلا این که شایع شده در تهران یا بعضی شهرها برخی فروشگاه‌ها و برخی مشاغل قرنطینه هستند، اصلا چنین چیزی وجود ندارد. نه امروز قرنطینه است، نه ایام نوروز، نه بعد و قبلش و همه در کسب و کار و فعالیت خود آزادند. استان‌ها هم به هیچ عنوان حق تصمیم‌گیری ندارند؛ نه استانداران، نه بخش‌های بهداشتی. هرگونه محدودیت، در ستاد ملی در تهران تصمیم‌گیری می‌شود.»
نکته جالب این‌که به موازات این سخنان، استاندار خوزستان از ممنوعیت هرگونه ورود و خروج خودروهای مسافری به این استان خبر داد و تاکید کرد در خوزستان کلیه اصناف به غیر از سوپرمارکت‌ها، داروخانه‌ها، نانوایی‌ها، قصابی‌ها و میوه فروشی‌ها، همه مغازه‌ها از جمله هایپرمارکت‌ها و مراکز تجمع و پایانه‌های مسافری تا اطلاع ثانوی بسته خواهند ماند.
علیرضا زالی، رییس ستاد فرماندهی مقابله با کرونا در تهران هم در همین روز گفت دیگر کار از قرنطینه کامل شهر گذشته است: «زیرا شهرها و استان‌های زیادی درگیر شده‌اند و اگر انجام شود، تاثیری ندارد.»
او از هنرمندان خواست که از نفوذ خود برای ترساندن مردم از کرونا استفاده کنند.
علیرضا زالی هشدار داد که برخی مسوولان و شهروندان اپیدمی موجود را جدی نگرفته‌اند و مداخله دولت در این زمینه نیز با تاخیر و توام با تعارف انجام شده است.
در مقابل، «محسن هاشمی»، رییس شورای شهر تهران با اشاره به این که باید برای موضوع قرنطینه تعریف مشخصی ارایه شود، گفت: «هنوز تعریف مشخصی برای نام قرنطینه نشده است و برای این که مردم روشن شوند، مسوولان ابتدا قرنطینه را تعریف کنند تا مردم بدانند آیا آیین‌نامه و اسنادی دارد و وقتی می‌گوییم قرنطینه می‌کنیم، یعنی قرار است چه کار کنیم. قرنطینه در حد درجه کم شاید برای پایتخت مثبت باشد.»
در همین روز، با ادامه تفاوت آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت و آمارهای مستقل دانشگاه‌های تابعه و دشواری مهندسی آمار ناشی از آن، دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام کرد که از این پس آمار مبتلایان به ویروس کرونا در این استان را منتشر نخواهد کرد: «برای پرهیز از انتشار اطلاعات متناقض در خصوص ارایه آمار بیماران مبتلا به کرونا و تلفات این ویروس و جلوگیری از تشویش اذهان عمومی، آمار مربوط به استان‌ها از سوی سخن‌گوی وزارت بهداشت به عنوان تولیت ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا کشور به صورت روزانه و زنده به اطلاع خواهد رسید.»
«عبدالحمید اسماعیل‌زهی»، ملقب به مولوی «عبدالحمید»، امام جمعه اهل سنت زاهدان، رفت و آمد طلبه‌های چینی به «جامعه‌المصطفی» در قم را عامل شیوع ویروس کرونا در ایران دانست و گفت: «مسوولین اطلاع دارند که بالاترین بودجه طی ده‌ها سال گذشته به جامعه المصطفی صرف شده و هزاران نفر از طلاب که اطلاعی از دین و مذهب خود ندارند، آن‌جا مورد شست‌وشوی مغزی قرار می‌گیرند.»
«پروانه سلحشوری»، نماینده تهران در مجلس ایران از تعلل مسوولان در مقابله با ویروس کرونا در قم انتقاد کرد و با تاکید بر این‌که داریم تاوان قرنطینه نکردن قم را می‌دهیم، گفت: «مسوولان کشور می‌توانستند از همان ابتدا به جای کتمان حقیقت، فورا شهر قم را قرنطینه کنند تا این ویروس به شهرهای دیگر سرایت پیدا نکند.»
۲۶ اسفند (۱۶ مارچ)
تنها یک روز پس از سخنان حسن روحانی در رد مطلق قرنطینه، علیرضا زالی، رییس ستاد فرماندهی مقابله با کرونا در تهران بدون اسم بردن از روحانی، از او به تندی انتقاد کرد: «اظهار نظر مسوولان اجرایی و شیوه رفتار مردم نشان می‌دهد آن‌ها هنوز مرگبار بودن کرونا و هشدار قرنطینه را جدی نگرفته‌اند.»
به گفته وی، تناقض در تصمیمات و نداشتن شفافیت باعث بی‌اعتمادی مردم شده است.
در نقطه مقابل نظر روحانی، نتایج نظرسنجی تلفنی «موسسه ایسپا» از یک هزار و ۵۵۴ نفر در یک بازه سه روزه که در این روز منتشر شد، نشان میدهند ۸۹/۴ درصد مردم ایران موافق قرنطینه شدن شهرهایی هستند که ویروس کرونا در آن‌ها شیوع بیشتری دارد. قرنطینه در این نظرسنجی به معنای محدود شدن ورود و خروج از شهرها، تعطیلی شهر و بیرون نیامدن مردم جز برای کارهای ضروری تعریف شده است.
از طرف دیگر، با گرم شدن بازار فرضیه «توطئه» در مورد منشا ویروس کرونا، رسانه‌های دولتی ایران به سخنان «ژائو لیجیان»، سخن‌گوی وزارت خارجه چین پرداختند که مدعی شده بود ویروس کرونا از سوی دانشمندان امریکایی در سال ۲۰۱۵ تولید و شیوع پیدا کرده است.
در این شرایط، گروهی از نیروهای مذهبی در اعتراض به تعطیلی اماکن زیارتی در قم و مشهد، مقابل حرم «حضرت رضا» در شهر مشهد و حرم «حضرت معصومه» در شهر قم تجمع کردند و خواستار باز شدن درهای این اماکن شدند و در نهایت اقدام به شکستن درهای ورودی آن‌ها کردند. در روزهای بعد برخی از آن‌ها بازداشت و تعدادی از آن‌ها هم ناچار شدند مقابل دوربین عذرخواهی و علیه خودشان صحبت کنند.
۲۷ اسفند (۱۷ مارچ)
«حیدرعلی عابدی»، نماینده مجلس در گفت‌وگویی، به دلیل عدم قرنطینه شهرها در ایران پرداخت؛ دلیلی که به نظر می‌رسد دولت روحانی حاضر نیست به صراحت در مورد آن صحبت کند: «اگر بخواهیم شهرها را قرنطینه کنیم، مایحتاج عمومی مردم دچار مشکل می‌شود. در ایران شرایط قرنطینه تعاریف خاص خود را دارد و این موضوع را نباید با دیگر کشورها مقایسه کرد.»
این عضو کمیسیون بهداشت مجلس ایران در عین حال به کوتاهی و پنهان‌کاری سیستم بهداشتی کشور اذعان کرد و گفت: «سیستم بهداشت و درمان برای کنترل ویروس کرونا و تشخیص این بیماری می‌توانست زودتر وارد عمل شود و جامعه را به موقع در خصوص کرونا آگاه کند.»
۲۸ اسفند (۱۸ مارچ)
علی ربیعی، سخن‌گوی دولت با حضور در شبکه خبر تلویزیون گفت حسن روحانی حداقل از ششم بهمن در جریان مشکل کرونا بوده است: «ما اطلاعی از شروع کرونا در ایران نداشتیم اما چهار بهمن نامه‌ای به رییس‌جمهوری درباره احتمال شیوع آن در ایران دادیم و در ششم بهمن رییس‌جمهوری دستوراتی در این مورد دادند.»
این صحبت ربیعی موجب می‌شود اعتبار سخنان پایان سال حسن روحانی که گفت اطلاعی از وجود ویروس کرونا در ایران نداشته است، زیر سوال برود.
علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت از کنترل شیوع کرونا در آینده نزدیک ابراز ناامیدی کرد و با گفتن این که اصلا وضعیت خوب نیست، تاکید کرد: «ویروس کرونا بسیار ویروس بدی است. شاید در صحبت‌ها این طور القا شده که خبری نیست اما اصلا این طور نیست و این ویروس به شدت مسری و آسیب‌زا است و اگر رعایت نشود، عزیزان‌مان را از دست خواهیم داد.»
مدیر «اورژانس سازمان جهانی بهداشت در خاورمیانه» که به تازگی از ایران بازگشته بود، اعلام کرد: «تعداد مبتلایان به کرونا در ایران ممکن است پنج برابر میزان رسمی اعلام شده باشد. به این دلیل که آزمایش‌های ویروس کرونا فقط بر روی افرادی با علایم شدید انجام می‌شود.»
رییس‌جمهوری ایران در سخنرانی پایان سال ۱۳۹۸ مدعی شد دولت او ۳۰ بهمن متوجه وجود ویروس کرونا در ایران شده است: «وقتی تست‌های قم در تهران آزمایش و مشخص شد نتیجه کرونا مثبت است، یک روز در اعلام آن تاخیر نکردیم. می‌توانستیم بعد از انتخابات اعلام کنیم ولی ما با مردم صادقانه صحبت کردیم.»
حسن روحانی در همین سخنان گفت مردم باید بدانند ۷۰ درصد از آن‌ها به ویروس کرونا مبتلا خواهند شد: «با واقعیت‌های علمی به گونه‌ای با مردم صحبت کنیم که به ما اعتماد کنند.»
نکته مهم این است که مردم این سخنان را از زبان کسی می‌شنیدند که ششم اسفند، یعنی ۲۲ روز پیش از این سخنان، به همین مردم گفته بود ظرف چهار روز همه کارها به روال عادی برخواهد گشت و کرونایی در کار نخواهد بود.
۲۹ اسفند (۱۹ مارچ)
چهار هزار و ۱۰۰ بیمار بستری کووید-۱۹ در تهران، عددی است که «انوشیروان محسنی‌بندپی»، استاندار تهران در جلسه فوق‌العاده پیش‌گیری و مقابله با کرونا استان تهران که به ریاست اسحاق جهانگیری برگزار شد، اعلام کرد: «در حال حاضر سه‌هزار و ۵۰۰ بیمار کووید-۱۹ بستری در بیمارستان‌های دولتی و ۴۰۰ بیمار در بیمارستان بقیه‌الله داریم که از این تعداد ۶۰۰ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند.»
«آستان‌نیوز» گزارش داد: «]مسوولان حرم امام هشتم شیعیان تصمیم گرفته‌اند[ با استفاده از بستر فضای مجازی و با قرائت صلوات، خاصه حضرت رضا علیه‌السلام و مداحی، روحیه بیماران و کادر درمانی بیمارستان‌ها را بالا برده و از آن‌ها تقدیر و تشکر کنند.»
این برنامه، ۱۲ بیمارستان درگیر با ویروس کرونا در سراسر ایران را شامل می‌شد. در این گزارش گفته نشد بیماران و پزشکان درگیر مرگ و زندگی به نوحه‌خوانی و صلوات فرستادن چه واکنشی نشان داده‌اند.
اول فروردین (۲۰ مارچ)
«حسام‌الدین آشنا»، مشاور رییس‌جمهوری ایران در توییترش چند خطی به مناسبت آغاز سال نو با اشاره به تحریم‌های ایران نوشت: «عارفان در دمی دو عید کنند، رغم آن حاسدان که می‌خواهند تا قریب تو را بعید کنند. به رغم همه دشواری‌ها، از این نوروز تا نوروز آینده و در آستانه قرن تازه، دو مناسبت را جشن خواهیم‌گرفت: جشن شکست کرونا و جشن پایان دادن به تحریم‌ها. ما اجازه نخواهیم داد ایران را قرنطینه کنند.»
مشخص نیست این قرنطینه ناظر بر همان مفهوم قرنطینه سیاسی و در پیوند با در انزوا گذاشتن جمهوری اسلامی است یا سیاست قرنطینه‌ای که بیش از ۸۰ درصد از مردم خواهان آن هستند اما دولت به خاطر الزاماتش از آن فرار می‌کند.
«بهرام سرمست»، استاندار قم گفت طی دو هفته، با بهره‌گیری از توان ارتش و سپاه پاسداران، طرح ضربتی برای ریشه‌کنی کامل ویروس کرونا در قم اجرا می‌شود: «باید محدودیت‌هایی در ورودی‌ها و خروجی‌های استان و مراکز خرید صورت گیرد؛ هر اندازه بتوان جلوی تجمعات را گرفت تا حلقه انتشار هم شکسته شود تا انشاالله ۱۵ فروردین ماه ویروس کرونا به طور کامل در قم ریشه کن و مهار شده باشد.»
دوم فروردین (۲۱ مارچ)
آن‌چنان که «تابناک» گزارش داد، «حسن قاضی‌زاده هاشمی»، وزیر پیشین بهداشت در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «من از اوایل دی و بلکه اواخر آذر نگرانی‌ام [نسبت به شیوع کرونا] و همچنین نظرات و پیشنهاداتم را به سمع و نظر مسوولین ارشد کشور، از جمله رییس‌جمهور و پیش از همه، به اطلاع برخی مدیران در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسانده‌ام.»
به گزارش ایران اینترنشنال، کیانوش جهانپور، سخن‌گوی وزارت بهداشت هشدار داد اگر مردم به ضرورت کاهش ترددها، تجمع‌ها، سفرها و دید و بازدیدها توجه نکنند، در هفت تا ۱۴ روز آینده، با اوج دوباره شیوع کرونا روبه‌رو می‌شویم: «اگر مردم موضوع را ساده بگیرند و تصور کنند که کرونا تمام شده و به هر دلیلی، ترددهای شهری و بین‌شهری و تجمعات در تفرجگاه‌ها و طبیعت افزایش یابد و به‌نوعی این حصار را بشکنند، قاعدتا بین هفت تا ۱۴ روز آینده، نتیجه آن را با بازگشت و پیک مجدد بیماری مشاهده خواهیم کرد.»
علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت در توجیه تاخیر ایران در اعلام رسیدن ویروس کرونا به کشور گفت: «کیت تشخیص کرونا فقط در کشور چین موجود بود و بلافاصله پس از این که چین کیتها را در اختیار ما قرار داد، تست‌های کرونا شروع شدند.»
او ادامه داد قبل از ۲۲ بهمن هیچ‌گونه کیتی در دنیا وجود نداشت که ما بتوانیم این بیماری را شناسایی کنیم.»
این ادعا البته دروغ است چون کیت‌های تشخیصی کرونا از اواخر دی ۱۳۹۸ در حجم انبوه از سوی چند شرکت بزرگ در دنیا تولید شده بودند و ایران هم سفارش خرید آن‌ها را داده بود.
«حمیدرضا گودرزی»، معاون استاندار تهران اعلام کرد ضرورت تعطیلی مراکز تجاری استان تهران به فرمانداران ابلاغ شده است و اصناف تکلیف دارند نسبت به این کار اقدام کنند و با موارد تخلف نیز برخورد قانونی داشته باشند.
او افزود: «اگر فردا مراکز تجاری باز باشند، بررسی خواهد شد تا توسط مراجع ذی‌صلاح با آن‌ها برخورد لازم انجام شود. به جز فروشگاه‌های بزرگ تامین‌کننده مایحتاج ضروری شهروندان همانند شهروند، رفاه و داروخانه‌ها، سایر اماکن تجاری باید تعطیل باشند.»
در همان حال، دکتر علیرضا زالی، فرمانده ستاد مدیریت و مقابله با کرونا در کلان‌شهر تهران، از رشد پنج درصدی بیماران در مراکز درمانی و رشد ۱۲ درصدی بیماران بدحال نیازمند به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه خبر داد.
سوم فروردین «۲۲ مارچ»
علیرضا زالی با ابزار تاسف از این که مبتلایانی که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، بدحال‌تر هستند و میزان بهبود یافتگان کاهش یافته است، گفت: «بدون تردید موج بازگشت مسافران به تهران، این اوضاع را بدتر می‌کند.»
«سازمان پزشکان بدون مرز» اعلام کرد در حال راه‌اندازی یک مرکز فوریت‌های پزشکی در ایران با ظرفیت ۵۰ تخت و حضور ۹ متخصص مراقبت‌های ویژه است. این مرکز ویژه درمان مبتلایان به ویروس جدید کرونا قرار است در محوطه بیمارستان امین در استان اصفهان دایر شود.
چهارم فروردین (۲۳ مارچ)
رییس ستاد فرماندهی مقابله با کرونا در تهران با گلایه از این که میلیون‌ها نفر به رغم هشدارها، به سفر نوروزی رفته‌اند، گفت بازگشت این‌ها از سفر، وضعیت تهران را بحرانی‌تر خواهد کرد: «بسیاری از مبتلایان به کرونا علایم خفیف دارند و متوجه بیماری نمی‌شوند و با سفر، خود و اطرافیان‌شان را در آستانه مرگ قرار میدهند. بازگشت این افراد نیز نگران کننده است. نکته مهم این است که اگر بخواهیم مردم در منزل بمانند، مهم‌ترین نکتۀ آن، استمرار تعطیلی مراکز اداری و…است.»
«کریم همتی»، سرپرست جمعیت هلال احمر اعلام کرد که طی روزهای گذشته بیش از هشت و نیم میلیون نفر از ۱۹ استان به مسافرت رفته‌اند که در میان آن‌ها، شش هزار و ۵۰۰ نفر با علایم ابتلا به کرونا مانند تب شناسایی شده‌اند.
در حالی که سفیر ایران در فرانسه از ارسال دومین محموله سازمان پزشکان بدون مرز و احداث بیمارستان سیار در اصفهان خبر داده بود، مشاور وزیر بهداشت در تهران اعلام کرد که فعلا نیازی به برپایی تخت بیمارستانی توسط نیروهای خارجی نیست و حضور پزشکان بدون مرز در ایران منتفی است.
پنجم فروردین (۲۴ مارچ)
«حمیدرضا جمشیدی»، دبیر ستاد ملی مقابله با کرونا از غربال‌گری بیش از ۴۱ میلیون نفر، یعنی بیش از ۵۰ درصد از جامعه هدف در جمعیت ایران در طرح ملی مبارزه با کرونا خبر داد و گفت: «اکنون تخت کافی برای درمان بیماران مبتلا به کرونا تأمین شده و کمبودی وجود ندارد.»
او افزود: «حجم زیادی از ماسک و تجهیزات پزشکی رسیده است و در دانشگاه‌های علوم پزشکی توزیع می‌شوند.»
«مسعود مردانی»، پزشک متخصص عفونی و عضو کمیته کشوری کرونا گفت: «در ایران اپیدمی را بعد از استقرارش در کشور و دیر تشخیص دادند؛ به‌ویژه اولین مواردی که در شهر قم اتفاق افتاد. مواردی بود که شاید از چند هفته قبل در آن‌جا وجود داشت.»
دکتر مردانی همچنین گفت مواردی که در حال حاضر وزارت بهداشت اعلام می‌کند، جزیی از کل بیماری است: «به این دلیل که وزارت بهداشت فقط مواردی که در بیمارستان بستری می‌شوند و یا مراجعه سرپایی دارند و آزمایش مولکولی برای بیماری میدهند و بیماری آن‌ها مثبت است را به عنوان موارد روزانه ابتلا گزارش می‌کند.»
ششم فروردین (۲۵ مارچ)
پزشکان بدون مرز که به درخواست ایران، کادر درمانی و تجهیزات لازم برای برپایی یک بیمارستان صحرایی در اصفهان را با دو پرواز ویژه به ایران فرستاده بود، گفت از لغو ناگهانی این همکاری شگفت‌زده شده است و آن را «غیر قابل درک» خواند. چرا که این سازمان در پی تقاضای ایران برای برخورداری از همکاری‌های بین‌المللی و با انجام هماهنگی‌های لازم از سوی سفارت ایران در پاریس تجهیزات و کادرش را عازم ایران کرده بود.
حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران در جلسه هیات دولت گفت: «طرح فاصله گذاری اجتماعی تصویب و ابلاغ خواهد شد. ممکن است سخت‌گیرانه باشد و برای سفرهای مردم مشکلاتی ایجاد کند. از مردم می‌خواهیم که سریع‌تر به موطن اصلی خود برگردند و اگر جایی سفر رفته‌اند، زودتر برگردند.»
علی ربیعی در حاشیه جلسه هیات دولت گفت: «امروز با دستور رییس جمهوری، دولت، ادارات و فعالیت‌های اقتصادی مگر در موارد خاص و حساس تا ۱۵ فروردین تعطیل اعلام می‌شود و سفرهای جدید و خروج از شهرها ممنوع است.»
این دو اظهارنظر، آشکارا برخلاف صحبت‌های چند روز پیش حسن روحانی بودند که اصرار داشت زندگی به روال عادی برگردد، هیچ کسب‌و‌کاری تعطیل نباشد و هیچ نوع قرنطینه‌ای هم اعمال نشود. در حالی که محدودیت سفر و ممنوعیت خروج از شهرها نوعی از قرنطینه است.
به گفته دکتر زالی، تهران هنوز به نقطه اوج شیوع بیماری نرسیده است و از این رو پیشنهاد کرده است با کسانی که مقررات پیش‌گیری را رعایت نمی‌کنند، برخورد قهری شود.
به گفته او، بیمارانی که اکنون در تهران به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، کسانی هستند که تازه دوره نهفتگی آن‌ها (سه تا ۱۴ روز) به پایان رسیده است. بستن پارک‌ها و تفرجگاه‌های تهران از جمله پیشنهادات ارایه شده است. ارتش ایجاد نقاهتگاه دو هزار تخت‌خوابی در سالن‌های «مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران» را در دستور کار قرار داد که روز ششم فروردین افتتاح شد.
سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران با تاکید بر طرح ایجاد محدودیت تردد برای کنترل بیماری کرونا گفت پلاک خودرو تمام کسانی که از شهرها خارج شده‌اند، در دست است: «تردد بین شهرها به شدت محدود خواهد شد؛ هرچند زمانی برای بازگشت افراد به محل زندگی خود در نظر گرفته شده است. تمام پلاک‌هایی که از شهرها خارج شده‌اند را داریم و با این افراد تماس گرفته می‌شود.»
به گزارش ایرنا، اجرای طرح غربال‌گری در قم نشان داد که هشت هزار و ۵۱ نفر در این شهر نیاز به پی‌گیری فوری دارند: «با وجود تعطیلی مراکز خرید و پاساژها، ترافیک در معابر اصلی و خیابان‌های پر رفت و آمد شهر قم نشان می‌دهد مردم این بیماری را هنوز باور نکرده‌اند. ورود به مناطق گردش‌گری و روستایی قم ممنوع شده است.»
علیرضا زالی در آخرین اظهارنظر خود پازل درک چرایی تغییر ناگهانی سیاست دولت روحانی در برخورد با بحران کرونا را کامل کرد. او در گفت‌وگویی در «دانشگاه بهشتی»، با لحنی صریح، بی‌توجهی به بحث قرنطینه سازی و اجرای طرح «ایمنی گله‌ای» را تصوری بسیار غلط، منسوخ از نظر علمی و غیراخلاقی از نظر پزشکی شمرد.
به گفته دکتر زالی، نتیجه اجرای الگوی مصون‌سازی (الگویی که دولت روحانی عملا در حال اجرای آن بود)، مبتلا شدن تعداد بسیار زیادی از افراد جامعه و فوت عده کثیری از مبتلایان است که در نتیجه آن آماری وحشتناک از مرگ و میر ایجاد می‌شود.
این اظهارنظر نهایی یعنی شروع گام‌به‌گام سیاست قرنطینه کردن بدون اشاره به نام آن به خاطر مسوولیت‌هایی که دولت‌ها در قبال اجرای آن باید بر عهده بگیرند. اما اگر این سیاست اجرا نشود و هم‌چون تمام ۴۰ روز گذشته، سیاست همه چیز عادی است ادامه یابد، آمار وحشتناکی که دکتر علیرضا زالی به آن اشاره می‌کند، باید ناظر به همین برآورد باشد که ستاد ملی مقابله با کرونا
پیش‌تر انجام داده بود. به این ترتیب، باید امیدوار بود دولت ایران می‌خواهد کاری بکند که نتیجه‌اش دست‌کم از دست رفتن جان‌های کمتری در اثر ابتلا به ویروس کرونا است.
آن‌ها می‌توانند جان‌های بیشتری را نجات دهند اگر سیاست قرنطینه یا جداسازی اجتماعی به طور جدی اجرا شود.
در نهایت، بنابر آمار رسمی وزارت بهداشت ایران، تا روز چهارشنبه ششم فروردین (۲۵ مارچ)، در ایران ۲۷ هزار و ۱۷ نفر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و از میان آن‌ها، دو هزار و ۷۷ نفر فوت کرده‌اند. اما آن‌چنان‌که «رادیو فردا» گزارش کرده است، تجمیع آمار متفرقه دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، اظهارات پراکنده مقام‌های رسمی محلی و منابع وزارت بهداشت نشان میدهند اکنون ۵۹ هزار و ۱۲۰ نفر به دلیل داشتن علایم بالینی کرونا در ایران بستری شده و همچنین سه‌هزار و ۳۶ نفر بر اثر کووید-۱۹ فوت کرده‌اند. تلویزیون ایران اینترنشنال تعداد فوت‌شده‌ها بر اثر کوویدـ۱۹ را دست‌کم چهار هزار و ۳۵۸ نفر اعلام کرده است. ایران وایر 10 فروردین
