دوازدهمین گزارش سالانه اعدام در ایران که توسط سازمان حقوق بشر ایران (IHR) و سازمان «با هم علیه مجازات اعدام» (ECPM) تهیه شده، به ارزیابی و تجزیه و تحلیل روند مجازات اعدام در سال ۲۰۱۹ در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. در ادامه بخشی از این گزارش که به موضوع اعدام در مناطق اتنیکی پرداخته آمده است.
همانگونه که گزارش‌های سالانه قبلی نشان دادند، اقلیت‌های اتنیکی در ایران نسبت بالایی از اعدام‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. این موضوع در سال ۲۰۱۹ نیز صادق است -بخصوص در استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی.
با توجه به اینکه اعضای گروه‌های اتنیکی منحصرا در مناطق مربوطه اعدام نمی‌شوند، به سختی می‌توان نتیجه گرفت که دقیقا چه تعداد از افراد متعلق به اقلیت‌های اتنیکی در ایران اعدام شده‌اند. به عنوان مثال، بسیاری از کردها، در زندان مرکزی ارومیه که در آذربایجان غربی قرار دارد به دار آویخته می‌شوند. از طرف دیگر، اطلاعات مربوط به اعدام زندانیان، همیشه شامل تعلق اتنیکی این افراد نیست. لازم به ذکر است که اعدام زندانیان بلوچ، در بسیاری از موارد در زندان‌های خارج از بلوچستان انجام می‌شود.
با این وجود، واقعیت قابل توجه، پنهان‌کاری مسئولان در اعدام زندانیان در چهار استان اتنیکی (آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان و کردستان) است. از بین ۴۹ اعدامی که در مناطق اتنیکی توسط سازمان حقوق بشر ایران تایید شده، تنها ۲ اعدام (۴٪) توسط مقامات اعلام شدند. تقریبا ۹۶٪ از اعدام‌های صورت گرفته بدون حتی انتشار یک گزارش در رسانه‌های داخلی ایران بوده است (نمودار).
در سال ۲۰۱۸ تعداد ۴۷ مورد از ۵۱ اعدامی که در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان و سیستان و بلوچستان اجرا شد و توسط سازمان حقوق بشر ایران به ثبت رسید، از سوی منابع رسمی اعلام نشده بودند. این روند همچنین در سال‌های پیش از آن نیز مشابه بوده است.
بنابراین به راحتی می‌توان گفت که سطح پنهان‌کاری سیستماتیک و بیش از دیگر مناطق ایران برای اعدام‌های اجرا شده در مناطق اتنیکی اعمال شده است.
از طرف دیگر، اکثریت مطلق افرادی که به دلیل اتهامات سیاسی در سال‌های اخیر اعدام شده‌اند، متعلق به اتنیکی غیر فارس، بویژه کرد، بوده‌اند. مروری بر گزارش‌های سازمان حقوق بشر ایران بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که بین ۱۲۰ نفری که به‌دلیل وابستگی به گروه‌های سیاسی ممنوعه اعدام شده‌اند؛ ۶۵ نفر (۵۵٪) کرد، ۲۹ نفر (۲۵٪) بلوچ . ۱۷ نفر (۱۴٪) عرب بوده‌اند. توجه به این نکته حائز اهمیت است که بیشتر اعدام شدگانِ اعضای گروه‌های اتنیکی، مسلمانان اهل سنت بوده‌اند.
دلایل مختلفی برای نسبت بالای اعدام در میان اعضای گروه‌های اتنیکی وجود دارد.
مخالفت بیشتر مردم مناطق اتنیکی علیه حکومت باعث شده نهادهای امنیتی دست به خشونت و ارعاب بیشتری علیه مردم این مناطق بزنند. همچنین حضور گروه‌های مخالف مسلح در این مناطق استفاده حکومت از مجازات اعدام به بهانه مبارزه با تروریسم را آسان‌تر کرده است. از سوی دیگر توجه کمتر رسانه‌ها و گروه‌های حقوق بشری بر وضعیت مناطق اتنیکی، فقر، وضعیت ضعیف اجتماعی در مناطق اتنیکی، بی‌قانونی و برخوردهای خودسرانه قوه قضائیه ایران که در مناطق قومی شدیدتر است، همگی دست به دست هم داده‌اند تا آمار اعدام در این مناطق بسیار بیشتر از مناطق مرکزی باشد.سازمان حقوق بشر ایران 26 فروردین
