آگهی‌های منتشرشده در یک صفحه اینستاگرامی به نام «واگذاری نوزاد و بچه» که به نظر می‌رسید کارش واسطه‌گری برای خریدوفروش کودکان است، روز گذشته هیاهوی بسیاری در صفحات اجتماعی ایجاد کرد و با اینکه چند ساعتی بعد، صفحه مذکور بسته شد اما بسیاری از کاربران، تصویر این آگهی‌ها را ثبت و بازنشر کردند.
به نظر می‌رسد هرکدام از این آگهی‌ها یک تاریخ تلخ دارند. زیر تصویر دخترک بسیار زیبایی با موهای شبقی درحالی‌که در یک خواب رویایی فرو رفته، کلماتی نوشته شده که دردناک‌اند: «واگذاری دختر دو ساله، در صورت تصمیم قطعی پیام بدهید و مزاحم وقت ما نشوید»، یا «نوزاد دختر چهارروزه، بدون هیچ پرداختی واگذار می‌شود»، «واگذاری پسر بیست‌روزه» یا «نوزاد پسر از شهر اراک، دوماهه، واگذاری با حق شناسنامه.»
در این میان واکنش دنبال‌کنندگان هم قابل توجه است. یک خانم متقاضی زیر یکی از آگهی‌ها درخواست کرده است که: «لطفا اگر نوزاد دختری که پوست سفید و چشم رنگی داشته باشد سراغ داشتید به من پیام بدهید.»
آن دیگری نوشته که «پولش حاضر و آماده است.»
به‌عنوان یک مشتری مشتاق به شماره تلفنی که زیر یکی از کامنت‌ها و درج شده، تماس می‌گیرم.
زنی که آن‌سوی خط است می‌گوید: «نوزاد دختر توی دست‌وبالمان فراوان است، عرضه زیاد و قیمت‌ها پایین‌اند، بین بیست تا چهل میلیون دخترها و شصت‌وپنج میلیون پسرها.» البته توضیح می‌دهد که این قیمت بدون مدارک آن‌هاست، طبعا نوزادها با مدارکشان ارزش‌افزوده دارند. در حین مکالمه با آدم آن‌سوی خط نفر سومی وارد شده و چیزی می‌گوید و مکالمه به‌سرعت قطع می‌شود.
برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی به انتشار گسترده این خبر به دیده تردید نگاه می‌کنند. «دکتر لاکساتیو» یکی از کاربران توییتر با بیست هزار دنبال‌کننده در این مورد نوشته که بین ایجاد ناگهانی صفحه‌های فروش نوزاد در اینستاگرام و درخواست نمایندگان برای فیلتر کردن این شبکه اجتماعی هم‌زمانی مشکوکی وجود دارد.
اما پدیده خریدوفروش کودکان در ایران اتفاق تازه‌‌ای نیست. اگر اطراف یکی از بیمارستان‌های جنوب تهران قدم بزنید بی‌تردید یک رهگذر معمولی، بغل گوشتان، پیشنهاد واگذاری کودکی زیبا را به شما خواهد داد.
کودک پیشنهادی می‌تواند نوپا یا پنج ساله با پوست روشن و چشم‌های رنگی درخشان یا سبزه دل‌نشین جنوبی باشد، می‌تواند به‌قدر وسع و جیب شما از دو میلیون تا صد میلیون بیرزد. اگر هم حوصله‌تان نمی‌کشد که یک ساعتی حوالی بیمارستان ضیائیان یا درمانگاه باب‌الوائج یا هر مرکز درمانی دیگری کشیک بدهید، فقط لازم است یک ساعتی در فضای اینستاگرام پرسه بزنید و پیشنهاد واگذاری نوزادان را زیرورو کنید.
«نوید» که خبرنگار حوادث یکی از خبرگزاری‌های معتبر تهران است به ایران‌وایر می‌گوید به‌احتمال بسیار زیاد این پیج اینستاگرامی واقعی نیست و قصدش از انتشار آگهی‌ها، جلب‌توجه دنبال‌کنندگان بوده، چون در بدترین شرایط یک کودک دوساله را با دو میلیون تومان واگذار نمی‌کنند.
به گفته این خبرنگار سرویس حوادث، دلال‌ها و واسطه‌ها با احساس هرگونه تهدیدی صفحه‌شان را مسدود کرده و بار دیگر با نام و مشخصات تازه ظاهر شده و فعالیتشان را از سر می‌گیرند و البته هر جا که پای آن‌ها در میان باشد تقریبا هفتاد درصد سود معامله به جیبشان واریز می‌شود.
آخرین روز اردیبهشت امسال معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان گفت خریدوفروش نوزادان در حاشیه بیمارستان‌ها و توسط دلالان انجام می‌شود.
«غلامحسین حقدادی» در گفت‌وگو با ایسنا از ۲۰۰ کودک خریدوفروش‌شده‌ای خبر داد که بعد از رسیدگی به پرونده‌هایشان به بهزیستی این استان سپرده شده‌اند.
نوید معتقد است گاهی اصلا پای یک باند و یک سیستم پیچیده در میان نیست و فقر است که ماجرا را پیش می‌برد: «با افزایش فقر، پدیده فروش کودکان به‌شدت شایع شده و در برخی موارد مادر کودک به علت ناتوانی در تامین غذا و پوشاک نوزاد در پی مشتری است و گاهی پیشنهادش را زیر پست‌ها و مطالب بی‌ربط اما پربیننده یک سلبریتی یا شخصیت معروف و با نوشتن یک شماره تلفن مطرح می‌کند و چند ساعت بعد هم اثری از کامنت و شماره تلفنش نمی‌بینید و البته در موارد بسیاری پای واسطه‌ها و دلال‌ها در میان است که تقریبا هفتاد درصد سود این معامله به جیب آن‌ها واریز می‌شود.»
او از سماجت یکی از همکارانش برای دستگیری یک باند خریدوفروش کودکان حرف می‌زند: «همکارم خبردار شد که یکی از وابستگانش با یک دلال قرارومدار گذاشته و حتی بیعانه را هم ردوبدل کرده بودند تا یک کودک را بخرد. به‌سختی توانست خریدار را راضی به همکاری کند. آن‌ها برای فروشنده که یک دلال سابقه‌دار بود تله گذاشتند و درنهایت بعد از دوندگی‌های بسیار باند خلاف‌کار را با کمک پلیس گرفتار کردند.»
این روزنامه‌نگار معتقد است عمده معاملات مرتبط با خریدوفروش کودکان در فضای اینستاگرام انجام می‌شود.
«اگر یک واسطه در حد معرفی خریدار به فروشنده باشد برای حق معرفی مبلغ ۲۰۰ هزار تومان تا پنج میلیون تومان مطالبه می‌کند. اسم خریدار را به فروشنده می‌دهد و شماره تلفن آن‌ها را ردوبدل می‌کند. نه فروشنده را می‌بیند نه خریدار را. ولی اگر واسطه یک دلال حرفه‌‌ای باشد عمده مبلغ به او می‌رسد. این قبیل دلال‌ها معمولا سراغ زنان کم‌سواد و به‌شدت فقیر و درمانده می‌روند تا بتوانند اوضاع را به‌خوبی کنترل کنند و البته دلال‌هایی در این سطح در بیمارستان یا ثبت و احوال هم آدم‌های آشنا دارند و با صرف مبلغی اقدام به صدور گواهی‌های تقلبی تولد به نام والدین جدید می‌کنند.»
اردیبهشت امسال «مسعود فریدی»، معاون امور اجتماعی بهزیستی کشور از برگزاری جلسات متعدد با پلیس فتا، قوه قضاییه و دادستانی برای برخورد قاطع با خریداران و فروشندگان کودک در شبکه‌های اجتماعی خبر داد.
او گفت اخیرا مواردی در مورد خریدوفروش کودک مطرح می‌شود که به لحاظ قانونی قابل‌پیگیری است.
به گفته وی در این موارد هر دو طرف ماجرا مجرم‌اند و ممکن است با مجازات قاچاق انسان مواجه شوند.
این بار نوید مرا به زنی به نام «رویا چاسبی» معرفی می‌کند که با طرح یک شکایت در کلانتری خزانه، به دنبال پیدا کردن نوزادی است که سه سال پیش فروخته و الان پیشمان شده است.
رویا دوست ندارد زیاد صحبت کند و کوتاه داستان را تعریف می‌کند: «از سر فقر صیغه مردی شدم که لاابالی و معتاد بود اما این کار را کردم تا جایی برای اقامت داشته باشم؛ اما وقتی فهمید باردار هستم مرا از خانه‌‌اش بیرون انداخت. بعد از استرس و گشت‌وگذار فراوان آدرس دکتری را پیدا کردم که کارش سقط‌جنین غیرقانونی بود اما آقای دکتر از من هشت میلیون تومان پول خواست که طبیعتا من چنین پولی نداشتم. خواهر یکی از دوستانم که به نظر می‌رسید در این مورد اطلاعات زیادی دارد به من توصیه کرد بچه را نگه دارم تا وقتی به دنیا آمد او را به فرد دیگری واگذار کنم.»
رویا نوزادش را به قیمت ۲۰ میلیون تومان فروخته اما به‌سرعت پشیمان شده است. او واسطه‌ها را به پلیس معرفی کرده اما هیچ رد و نشانه‌ای از فرزندش به دست نیامده است.
«دنیا کریمی»، مدیر پیچ «حامی گمشدگان» در اینستاگرام، به ایران‌وایر می‌گوید با نگاهی به گزارش پلیس در مورد کودکانی که ماجرای آن‌ها را پیگیری می‌کرده، متوجه شده است که دزدیدن کودکان به‌قصد معامله، یکی از دلایل مهم گم شدن آن‌هاست.
او که تابه‌حال به پیدا شدن کودکان گمشده زیادی کمک کرده است به سرنوشت دختری به نام «ملیکا» اشاره می‌کند: «من سرگذشت ملیکا را دنبال می‌کردم و برای پیدا شدنش چند شب پیاپی نخوابیدم. ملیکا را اوایل مرداد ۱۳۹۶ در مقابل خانه پدرش در محله سیس‌آباد مشهد دزدیدند و مدتی بعد او را حوالی پارکی در اصفهان پیدا کردند. بعدها مادر ملیکا برایم تعریف کرد که مرد محترم برج‌سازی از اهالی کویت از بستگانش درخواست کرده بود که یک کودک بی‌بضاعت را به او معرفی کنند تا سرپرستی‌‌اش را برعهده بگیرد. آشنایان مرد برج‌ساز هم این وظیفه را به زوجی در مشهد واگذار می‌کنند اما زوج مذکور وقتی ملیکا در یکی از کوچه‌های مشهد توپ‌بازی می‌کرده از فرصت استفاده کرده و دخترک را می‌دزدند.»
دنیا کریمی همان روزها از طریق خانواده ملیکا از ماجرا خبردار شده و تصویر دخترک را در پیج حامی گمشدگان منتشر می‌کند. تصویر ملیکای یک سال و نیمه به‌سرعت مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرد چون آن روزها افکار عمومی به خاطر جریان آتنا اصلانی به‌شدت جریحه‌دار و حساس شده بوده و درنهایت وابستگان آقای برج‌ساز وقتی ملیکا را می‌بینند او را شناسایی می‌کنند و به افراد رباینده معترض می‌شوند.
دنیا می‌گوید آن‌ها از زوج رباینده خواسته بودند که کودک را به‌سرعت به خانواده‌‌اش برگرداند: «گفته بودند قرار نبوده کسی را بدزدید چون ما دنبال پذیرفتن سرپرستی یک کودک بی‌سرپرست بودیم. زوج کودک‌ربا نیز از ترس دخترک را در یکی از خیابان‌های اصفهان رها کرده و فرار می‌کنند.»
با اینکه مسئولان بهزیستی می‌گویند خریدوفروش کودک جرم است و قابلیت پیگیری دارد، اما به نظر نمی‌رسد پلیس فتا دغدغه چندانی برای دستگیری باندهای قاچاق کودکان داشته باشد. صفحه‌های اینستاگرامی با عنوان خریدوفروش نوزاد و کودک که بسیار سریع مورد توجه قرار می‌گیرد، ممکن است از طرف پلیس فتا پیگیری شود اما کامنت‌هایی که درباره فروش بچه زیر پست‌های پرمخاطب گذاشته می‌شود به یک پدیده رایج تبدیل شده است. ایران وایر ۴تیر
