سه شنبه ۶آبان۹۹ اگنس کالامار، گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره اعدام‌های شتابزده، خودسرانه و فراقضایی، گزارش مفصلی در مورد گورهای جمعی و حقوق بشر در ۲۱ صفحه به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد. در بخشی از این گزارش به تخریب گورهای جمعی مربوط به کشتار ۶۷ در ایران اشاره شده است و همین طور نوشته است که افراد در ایران به خاطر پیگیری وضعیت گورهای جمعی و صحبت کردن از آنها با زندان رو به رو شده‌اند.
گزارشگر ویژه در مقدمه‌ی گزارش خود جامعه بین‌المللی را فرا خوانده است که به وظایف خود در زمینه حفاظت و مراقبت از گورهای جمعی و مکانهای کشتار جمعی عمل کند و در این رابطه به کشورها و جوامعی که دارای گورهای جمعی هستند، یاری برساند.
به تعریف گزارشگر ویژه، گورهای جمعی محل دفن انسان‌هایی هستند که در مورد قانونی بودن علل و شرایط پیرامون مرگ‌شان و نحوه برخورد با بقایای‌شان می‌بایست تحقیقات رسمی صورت گیرد.
گزارشگر ویژه نوشته است که گورهای جمعی صحنه‌های جنایت هستند و حاوی آثار و شواهدی هستند که به احتمال قوی به نقض گسترده و فجیع حقوق بشر اشاره دارند. از این رو، وجود گورهای جمعی در یک کشور مسئولیت‌های قانونی دولت‌ها در خصوص انجام تحقیقات و حساب‌رسی و پاسخ‌دهی را به جریان می‌اندازد.
بر اساس قوانین بین‌المللی، دولت‌ها موظف هستند که به دنبال کشف و شناسایی بقایای جانباختگان ناپدیدشده و بازپس دادن بقایا به خانواده‌ها باشند و دسترسی خانواده‌ها به محل دفن عزیزان‌شان را فراهم آورند.
گورهای جمعی عموماً حکایت از این واقعیت دارند که با بقایای جانباختگان رفتارهای غیرقانونی صورت گرفته و هدف از این اعمال غیرقانونی نه تنها جلوگیری از تحویل بقایا به خانواده‌ها بلکه سد کردن مسیر دادخواهی و عدالت قضایی بوده است.
به گفته گزارشگر ویژه، آنچه گورهای جمعی را از سایر مکانهای دفن جمعی متمایز می کند، تلاش برای سرکوب یا حتی محو هویت فرد جانباخته پس از مرگ است.
با ایجاد گورهای دسته جمعی، عوامل مسئول از جنبه‌های متعدد مرتکب نقض حقوق بشر می‌شوند. از جمله این موارد عبارتند از:
نقض حق حیات و ممنوعیت قتل و سایر کشتارهای خلاف قانون
نقض ممنوعیت ناپدیدسازی اجباری
نقض حق به رسمیت شناخته شدن به عنوان یک شخص در مقابل قانون
نقض حق برخورداری از آزادی و امنیت شخصی
نقض حق محافظت شدن در مقابل شکنجه و سایر رفتارهای ظالمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز
نقض حقوق مرتبط با رفتار محترمانه و توام با کرامت انسانی با بقایای مردگان و ممنوعیت هتک حرمت مردگان
نقض حقوق مدنی، فرهنگی و مذهبی خانواده‌های داغدار برای سوگواری و ادای احترام و یادبود
گزارشگر ویژه سازمان ملل تاکید کرده است که دولت‌ها تحت هیچ شرایطی نباید وجود گورهای جمعی را انکار کرده یا اقدام به تخریب و نابودی آنها کنند. کسانی که به دنبال کشف گورهای جمعی هستند یا درباره آنها اطلاع‌رسانی می کنند نباید مورد آزار، ارعاب، تهدید یا احکام حبس قرار گیرند و به سکوت وادار شوند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل یادآوری کرده است که آینده گورهای جمعی و بقایای انسان‌هایی که زیر خاک این گورها ناشناخته مانده‌اند، هم از منظر شخصی و خانوادگی و هم از منظر ملی و جهانی برای میلیون‌ها نفر و نسل‌های آینده دارای اهمیت فراوان است.
گورهای جمعی یادآور ماندگار شر‌هایی هستند که هرگز نباید اجازه تکرار آنها را داد. دولت ها باید از این مکان‌ها محافظت کنند تا زمانی که بتوان، براساس روند مشاوره‌ای فراگیر با خانواده‌ها، بازماندگان و سایر گروه‌های متاثر، در مورد نحوه سازمان‌دهی و مدیریت آنها تصمیم‌گیری کرد.
جامعه بین‌المللی باید اطمینان حاصل کند که مختصات جغرافیایی و سایر اطلاعات مرتبط با گورهای جمعی مطابق یک روال منظم و مدون جهانی شناسایی و ثبت می‌گردد.
به رسمیت شناختن و ثبت گورهای جمعی نه تنها برای پاسخگویی همدلانه به اندوه عمیق خانواده ها ضروری است بلکه از جمله گام‌های جمعی ضروری برای مقابله با فراموشی و پیشگیری از تکرار جنایت است.جوانه ها ۶ آبان
