مرز بانه در ماه‌های گذشته شاهد کشته و زخمی‌شدن شمار بسیاری از کولبران بوده، به نحوی که تنها در مردادماه مجموع ۳٠ کولبر در این مرز کشته و زخمی شده‌اند.
کُردپا در گزارش پیشرو تلاش کرده علاوه بر ارائه آمار کولبران کشته و زخمی‌شده در مردادماه، در گفتگو با منابع مطلع داخل ایران به عوامل افزایش کشتار کولبران در مرز بانه و نوسود بپردازد.
براساس آمار کُردپا در مردادماه ۱۴۰۱ مجموع ۴٧ کولبر کُرد کشته و زخمی شده‌اند.
- کشته: ۵
- زخمی: ۴٢
نحوه کشته و زخمی شدن کولبران:
- شلیک مستقیم نیروهای نظامی: ۱۷ مورد
- شلیک مستقیم نیروهای نظامی با سلاح ساچمه‌ای: ۲۲ مورد
- سقوط از ارتفاع: ۶ مورد
- انفجار مین: ٣ مورد
- ضرب‌وشتم توسط نیروهای نظامی: ۱ مورد
کشتار کولبران به تفکیک مرز‌ها:
- مناطق مرزی بانه: ۳٠ مورد
- مناطق مرزی نوسود: ۱۷ مورد
باید گفت از مجموع شمار کولبران کشته شده، چهار تن از آنان در مناطق مرزی بانه و یک تن در منطقه مرزی نوسود کشته شده است.
- ۱ مرداد ۱۴۰۱، سعدالله یونسی، اهل روستای گله‌سوور بانه با شلیک مستقیم نیروهای نظامی در مرز مالته و گله‌سور بانه جان خود را از دست داد.
- ۵ مرداد ۱۴۰۱، شیرکو چاوشینی اهل روستای ورچک از توابع سردشت درنتیجه شلیک مستقیم گلوله نیروهای نظامی در مرز سرتزین بانه جان خود را از دست داد. او متاهل و دارای دو فرزند است.
- ۱۶مرداد ۱۴۰۱، هژار فرجی، ۲۹ ساله و اهل روستای شیخ‌السلام بانه به‌دنبال شلیک مستقیم نیروهای نظامی به قلب در مرز سارداب بانه جان باخت.
- ۲۱ مرداد ۱۴۰۱، محمد نادری، ۱۸ساله و اهل روستای انجیربوس از توابع ثلاث باباجانی، براثر شلیک گلوله نیروهای نظامی در مرز شیخ‌صله جان خود را از دست داد.
- ۲۸ مرداد ۱۴۰۱، رحیم محمدی، ۳۷ سال و ساکن روستای کوپیچ‌سلفی بانه، درنتیجه شلیک مستقیم گلوله نیروهای نظامی به قلب و سینه جان باخت. او متاهل و دارای دو فرزند است.
همچنین در این ماه سه کولبر در نتیجه انفجار مین در مرز بانه دچار صدمات جسمی جبران ناپذیری شدند.
- ۹مرداد۱۴۰۱، عطا حسن‌زاده، اهل سقز، به دنبال انفجار مین در مرز هنگه‌ژال بانه از ناحیه پا بشدت زخمی و امکان قطع پای او بسیار بالاست. او متاهل و دارای دو فرزند است.
- ۲۵مرداد۱۴۰۱، یک کولبر ۱۷ ساله با نام آمانج آذرپور براثر برخورد با مین در مرز هنگه‌ژال بانه از ناحیه پا بشدت زخمی شد.
- ۲۷مرداد ۱۴۰۱، محمد عثمانی، اهل روستای جنگه‌سر از توابع سلماس درنتیجه انفجار مین در مرز هنگه‌ژال بانه هر دو چشم و یک پای خود را از دست داد. او متاهل و دارای ۴ فرزند است.
در ماه‌های گذشته شلیک به کولبران در دو منطقه مرزی بانه و نوسود به شدت افزایش یافته است، به گونه‌ای که در ماه جاری تنها در این دو منطقه مرزی بوده که شلیک به کولبران رخ داده است.
کُردپا برای بررسی این موضوع تلاش کرده در گفتگو با منابع مطلع در داخل ایران به چرایی عوامل افزایش شلیک به کولبران در این دو منطقه مرزی بپردازد.
مناطق مرزی بانه/ از دلایل افزایش کولبران تا سیاست‌های حکومتی منجر به افزایش کشتار کولبران در مرز‌ها
یک منبع مطلع در ارتباط با مرز بانه، تردد در این منطقه مرزی و افزایش شمار کولبران به کُردپا گفت، واردات در مرز بانه همیشه وجود داشته و گاها مرزهای این منطقه کم و زیاد باز بوده‌اند، اما در سال‌های اخیر و خصوصا از سال ۹۵ به بعد مناطق مرزی بانه و بازار بزرگ بانه که حتی مشتریانی از شهرهای بزرگ ایران داشت، رونق خود را به‌دنبال سیاست‌های حکومت از دست داده است.
این منبع دلیل اصلی افزایش کولبری را بحران اقتصادی، تورم، گرانی و عدم توانایی مردم در تامین معیشت عنوان کرده و اذعان داشت مردم زیادی ناچارا به کولبری روی می‌آورند. افرادی نیز کولبری را به‌عنوان شغل دوم برگزیده‌اند، چرا که در تامین هزینه‌های زندگی با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند. حتی تعداد زیادی از دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده و به کولبری روی آورده‌اند، آنها دلیل خود را نبود آینده و سرنوشتی روشن از ادامه تحصیل در کشور عنوان کرده‌اند.
منبع مذکور می‌گوید یکی دیگر از دلایل افزایش شمار کولبران در مرز بانه، بازبودن این مرز به‌عنوان تنها مرز باز در استان کردستان است. او می‌گوید بیشتر کولبران بانه‌ای نیستند و از شهرهای سردشت، پیرانشهر، بوکان، مهاباد، دیواندره، کرمانشاه و در این میان شهروندان فارسی نیز از شهرهای قزوین و زنجان به کولبری روی آورده‌اند. حتی افرادی افغان بوده‌اند که به کار کولبری پرداخته‌اند.
این منبع می‌افزاید، افزایش شمار کولبران، افزایش کشتار آنها را نیز درپی داشته است، اما از دیگر سو منابع جمهوری اسلامی سه دلیل را از دلایل افزایش شلیک به کولبران عنوان می‌کنند؛
اول؛ به گفته نهادهای حکومتی کولبران وسایل زیادی را که طبق قوانین ایران ممنوع هستند به کشور وارد می‌کنند. از جمله مشروبات الکی، اسلحه و لوازم پیش ساخت موادمخدر که البته فقط وارد کردن مشروبات الکلی می‌تواند صحت داشته باشد و موارد دیگر ادعایی بیش نیست.
دوم؛ در ۲۹ تیرماه سال جاری دو مامور نیروی نظامی در مرز برویشکانی بانه کشته شدند. منابع حکومتی ادعا کردند این دو مامور از سوی نیروهای مخالف جمهوری اسلامی کشته شده‌اند. درحالیکه اکنون روشن گشته که این دو مامور توسط نیروهای خودی به‌دلیل درگیری بر سر رشوه از کولبران و قاچاقچیان کشته شدند و حتی بر روی ماشین این نیروهای کشته شده جای گلوله دوشکا وجود داشته که تنها می‌تواند متعلق به نیروهای نظامی باشد. به‌دنبال این ماجرا بیشتر سلاح‌های ساچمه‌ای که پیشتر جهت ممانعت عبور از مرز به نیروها داده شده بود جمع‌آوری و اکنون بیشتر نیروها دارای سلاح‌های کلاشینکوف و ژ۳ هستند.
سوم؛ در ماه گذشته و در ارتباط با دستگیری افرادی در ارومیه حکومت ادعا کرد که این افراد از «عوامل اسرائیل» بوده و وسایلی را از طریق کولبران به داخل ایران وارد کرده‌اند. درحالیکه برای این ادعا هیچ سندی وجود ندارد و مردم می‌دانند هرگاه حکومت در خارج از ایران تحت فشار باشد تلافیش را سر مردم داخل ایران در می‌آورد.
فشار به روزنامه‌نگار محلی بانه به دلیل پوشش اخبار کشتار کولبران؛
اوایل مردادماه سال جاری، ستاد خبری ادارە اطلاعات بانه، به‌دلیل پوشش اخبار کشته و زخمی‌شدن کولبران فشار بر مدیران کانال‌های تلگرامی را افزایش داد.
این فشار بعد از کشتە و زخمی شدن دو برادر کولبر با نام‌های سعدالله و علی یونسی در بانە تشدید شد و ستاد خبری ادارە اطلاعات بانە بارها با کانال‌های تلگرامی از جملە، “رووداو بانە”، ” پرسە و سەرەخۆشیەکانی بانە” و “بانە ٢٤” تماس گرفتە و بە آنها هشدار دادە بود کە از انتشار اخبار مربوط بە کولبران خودداری کنند. پیشتر نیز پلیس فتا در این رابطە بە آنها هشدار دادە بود.
یک منبع مطلع در گفتگو با کُردپا ضمن تایید این فشارها اذعان داشت، فعالان به دلیل پوشش اخبار کشتار کولبران تحت فشار هستند. حتی مردم داخل شهر بانه نیز به بهانه کولبری تحت فشار قرار دارند. چراکه نیروهای نظامی به‌دلیل سکونت کولبران شهرهای دیگر در خانه‌های اجاره‌ای بانه به این خانه‌ها رفته و آنها را تحت فشار قرار می‌دهند یا وقتی کولبران تا بازگشت از کولبری ماشین‌ها را در جایی پارک می‌کنند، نیروهای نظامی سر رسیده و کولبران را برای دریافت رشوه مورد اذیت و آزار قرار می‌دهند.
ممانعت از برگزاری تجمع اعتراضی فعالین مدنی در شهر بانه در اعتراض به کشتار روزانه کولبران؛
به دنبال ادامه کشتار سیستمایک کولبران، عصر روز چهارشنبه ۵ مردادماه، جمعی از فعالان مدنی شهر بانه با انتشار فراخوانی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که روز پنج‌شنبه ۶ مرداد در اعتراض به کشتار روزانه کولبران از سوی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در مقابل فرمانداری این شهر تجمع برگزار خواهند کرد.
یک منبع مطلع در گفتگو با کُردپا در این رابطه گفت؛ از ساعت ۶ صبح روز پنج‌شنبه ۶ مردادماه، نیروهای لباس شخصی زیادی در مقابل فرمانداری بانه مستقر شدند و با میلیتاریزه کردن این منطقه از تجمع اعتراضی فعالین خودداری کردند. حتی شب قبل از آن نیز فرمانداری و دیگر مسئولین مربوطه در حالت آماده‌باش بودند.
مناطق مرزی نوسود؛
پیشتر یک منبع مطلع در رابطه با کشتار پرشمار کولبران در مرز نوسود به کُردپا گفته بود: «در ماه‌های گذشته مرز نوسود در مقایسه با قبل که کمی آزادتر بود و کولبران می‌توانستند تردد کنند بسته شده، همچنین کولبران زیادی از شهرهای ایلام، سرپل‌ذهاب، جوانرود، ثلاث باباجانی، روانسر، شهرهای کرمانشاه و … به شهر پاوه و مرز نوسود برای کولبری می‌آیندو این باعث تعداد پرشمار کولبران در این مرز شده است».
بنابه آمار به ثبت رسیده توسط سازمان حقوق بشری کُردپا؛
- در سال ۱۴۰۰ مجموع ۲۲۵ کولبر در کردستان ایران کشته و زخمی شده‌اند. (۴۵ کشته، ۱۸۰ زخمی)
تنظیم: اوین مصطفی‌زاده
کوردپا ۳۱ مرداد ۱۴۰۱
