توقف زندگی کولبران؛ گزارشی از مشکلات مردم شهرهای مرزی در پی بستن مرزها و اعتصاب در شهر بانه
اسمش طرح مبارزه با قاچاق کالاست اما فشارش روی دوش کولبرها و کسبه شهرهای مرزی ایران است. تعطیلی بازار بانه و اعتصاب بازاریان به سیزدهمین روز خود رسیده است. این در حالی است که درآمد مردم بانه تنها از این راه کسب می‌شود و در کنارش کولبرهایی که از این بازار زندگی بخور و نمیرشان را می‌گذرانند. حالا مرزها را بسته اند، نه بازاریان می توانند کار کنند و نه کولبرها. کولبران سردشتی، بانه ای و پیرانشهری روز به روز اضطراب‌شان از سفره های خالی بیشتر می‌شود و چشم به مرزهایی می دوزند که همچنان به روی آن‌ها برای وارد کالاهای شان بسته است.
به نقل از ((قانون)) کولبرها یکی یکی از هم خبر می‌گیرند تا اگر اندک جایی از مرز باز باشد، شبانه به کردستان عراق بروند و اندکی جنس بیاورند تا شاید به اندازه ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار تومان کسب معاش، زندگی شان بگذرد. بیمه کولبرها، کارت گمرک و کارت پیله وری همه این ها تنها در حد حرف باقی مانده و هیچ کمکی به زندگی و گشایش رزق و روزی کولبران نکرده است. تنها عایدی اش برای آن‌ها، ترس و اضطراب‌شان از تیرخوردن و کشته‌شدن است که در مقابل رفت‌وآمدشان به مرز باید بپردازند. هیرش صالح‌زاده، یکی از بازاریان بانه در گفت وگو با «قانون» علت اصلی این اعتصاب را مصوبه ای عنوان می کند که به تازگی برای ساماندهی مرزهای کشور و معابر کولبری در مجلس مطرح شده است.
او می گوید: «بر اساس این مصوبه مرزهای کشور را بسته‌اند و گفته اند بازاریانی که می‌خواهند اجناس خود را وارد کنند، باید نفری ۵۰۰ هزار تومان به گمرک پول بدهند تا گمرک این ۵۰۰ هزارتومان را به عنوان کارت گمرک به کولبرها بدهد. دولت بازارچه سیرانبند که بازارچه صادرات به کشور عراق بوده، برای این کار اختصاص داده است. آنجا حتی جایی برای ماشین های صادراتی نیست و هیچ امکانی برای این کار وجود ندارد. او در ادامه با بیان اینکه بازارهای بانه تجارت چمدانی است، گفت: «بازاریان جنس های‌شان را به صورت تکی از کشورهای چین، دوبی و امارات می خرند و در این بازارها می فروشند. ممکن است کانتینری که نزدیک مرز می شود، ۱۰ بازاری در بانه از آن جنس داشته باشند؛ در حالی که تاجرانی که از مرزهای گمرکی بندرعباس و خرمشهر جنس وارد ایران می‌کنند تا چند کانتینر حق ورود کالا دارند. یعنی هر تاجر دو یا چند کانتینر جنس وارد ایران می‌کند. این وارد کننده ها هیچ هزینه گمرکی نمی پردازند اما ما که بازاریان خرده فروش هستیم، به خاطر طرح مبارزه با قاچاق کالا باید این هزینه گمرکات را بدهیم در حالی که نمی توانیم همان چند قلم جنس محدودمان را هم وارد کنیم» .
این بازاری قدیمی بازار بانه واردات کانتینری را آفت تولید در کشور می داند و می گوید: «اگر قرار است با قاچاق کالا مبارزه کنیم باید مقابل واردات گسترده و کانتینری را بگیریم نه اینکه فشارش را روی دوش چند کولبر و بازاری که نان شب‌شان از این راه می گذرد، بیندازیم. وارداتی که از راه بازاریان مرزها انجام می شود، یک درصد کل واردات کشور را هم تشکیل نمی دهد؛ آن‌وقت آن‌ها باید فشارش را تحمل کنند».
کولبرها را بیکار کردند و بازاری‌ها را سردرگم!
زندگی در بانه و شهرهای مرزی مختل شده است. بازارها بسته است و کولبران باری برای حمل‌کردن ندارند. یکی دیگر از بازاریان سردشت به «قانون» می گوید: «مرزها را از ۲۰ بهمن روی ما بسته‌اند. دولت باید طرحی را برای جایگزینی اشتغال در شهرهای مرزی اجرا می کرد و بعد مرزها را بر روی کولبران و کسبه می بست. به ما می گویند که ما مرزها را نبسته ایم و کردستان عراق مرزها را بسته است». این بازاری با بیان اینکه طبق مصوبه جدید باید مردم شهرهای مرزی به جای نان باد هوا بخورند، ادامه می دهد: «ما نمی توانیم جنس‌های‌مان را از کردستان عراق وارد کنیم چون برای وارد کردن چند قلم جنس ما را مجبور می‌کنند که دو برابر آن را هزینه گمرک بدهیم.
کولبرها برای وارد کردن هر کیلو بار از مرز چهار هزارتومان دستمزد می گیرند، در حالی که دولت می خواهد خودش این بار را وارد کند و به جای چهار هزارتومان برای هر کیلو بار از ما ۱۵ هزارتومان بگیرد. یعنی کولبری که با وارد کردن یک یخچال سایدبای ساید ۲۰۰ هزارتومان دستمزد می‌گرفته بیکار می شود و ما هم برای وارد کردن این یخچال باید به دولت ۸۰۰ هزارتومان پول بدهیم. می‌خواهند با این کار مردم را فقیر و فقیرتر کنند و کاری کنند که دیگر هیچ بازاری نتواند نفس بکشد و کولبرها هم از گرسنگی و فقر زندگی شان را از دست بدهند». آرش، یکی از کولبرانی که شب ها خطر رفتن به مرز را به جان می‌خرد و جنس وارد می‌کند، می گوید: «خواهر و برادرهایم گرسنه اند؛ مگر شکم خالی این چیزها سرش می شود؟ اینجا تهران یا شهرهای دیگر نیست که کارخانه داشته باشد و بتوان کار کرد. اینجا بیابانی است که هیچ کاری نمی شود در آن کرد. اگر گرسنه بمانی باید سرت را روی زمین بگذاری و بمیری».
او ادامه می دهد: «بعضی از واردکننده‌ها هزینه صدور کارت پیله وری را از دولت می‌گیرند اما درصد کمی از آن را به پیله ور یا همان کولبر می دهند و این باز هم ظلم در حق کولبر است. مردم در این یک ماه تمام پس اندازهای‌شان را خرج کرده اند و دیگر پولی برای‌شان نمانده است. عموی من یک سوپرمارکت دارد که نزدیک به ۳۵ میلیون تومان آن پولی است که مردم از او به عنوان نسیه قرض کرده اند و مواد غذایی برده اند».
با گمرک بالا باید بانه را ببندند!
هیرش صالح زاده، بازاری بانه می گوید که پنج‌شنبه گذشته مجتبی خسروتاج همراه با هیاتی از دولت به بانه رفته اند و از نزدیک وضعیت بازار را دیده اند. تصمیمات زیادی گرفته اند و حرف‌های زیادی زده اند اما هنوز معلوم نیست کدام یک عملی شود. این در حالی است که قرار بود از ماه ها پیش طرحی به نام بیمه کولبران اجرا شود. قرار بود از ابتدای فروردین ۹۶ کولبران بیمه شونداما این طرح به جایی نرسید.یکی از منابع اصلی درآمد بسیاری از مرزنشینان غرب کشور، شغل مشقت‌بار کولبری است که به دلیل توسعه نامتوازن اقتصادی در این مناطق، عدم بازدهی مناسب کشاورزی، نبود اشتغال پایدار و…. عده‌ای از هموطنان را ناچار به روی آوردن به این شغل کم‌درآمد و پرخطر کرده است؛ تا زندگی امروز خود را برای به دست آوردن نان فردای‌شان به خطر بیندازند.اغلب این کولبران به صورت شبانه در کو‌ه‌های مرزی کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی تردد می‌کنند و کالاهای مختلفی از قبیل لوازم خانگی، پوشاک، چای، لاستیک خودرو و…. را بر پشت خود حمل و گاهی ناچار می‌شوند این کالاها را به طول ۲۰ کیلومتر در سخت‌ترین شرایط آب وهوایی حمل کنند که ساعت‌ها هم طول می‌کشد.
تاکید رهبری را بشنوید!
برخورد با کولبران و مشکلات عدیده این روزهای آن‌ها در حالی ادامه دارد که مقابله با قاچاق این روزها معیشت کولبران را تهدید کرده واین مهم حتی برخلاف تاکیدات رهبری انقلاب است. تلفیق کار قاچاق با فعالیت کولبران، موضوعی است که چندی قبل با اعتراض رهبری انقلاب نیز مواجه شد و ایشان بر لزوم تفکیک فعالیت کولبری از قاچاق تاکید کرده و بهبود معیشت مرزنشینان و به‌خصوص کولبران را مورد تاکید قرار دادند.
رهبر انقلاب در دیداری که با جمعی از کارگران داشتند با اشاره به لزوم بهبود وضعیت کولبران اظهار کردند: «ما تا حالا در مبارزه با قاچاق خیلی جدی عمل نکرده‌ایم. البته مراد من از قاچاق، فلان آن کوله‌‌بَرِ ضعیفی نیست که می‌رود آن‌طرف یک چیزی را برمی‌دارد روی کول خودش می‌آورد این طرف؛ این‌ها که چیزی نیست، این‌ها اهمیتی ندارد؛ با آن‌ها مبارزه هم نشود اشکالی ندارد».
با این حال همچنان به نام برخورد با قاچاق، معیشت کولبران در خطر است. واقعیت امر این است که سودهای کلان این شغل که در واقع بازی کردن با جان است، نه به جیب خود کولبران بلکه به جیب دلالان و قاچاقچیان می‌رود و این در حالی بوده که بار اصلی حمل این کالاها بر عهده کولبران است و خطرات اصلی را هم این قشر زحمتکش متحمل می‌شوند. در حالی بسیاری از مرزنشینان غرب کشور از راه شغل کولبری و تحمل مشقات آن، امرار معاش می‌کنند که برای مدت‌هاست، طرح‌های ساماندهی فعالیت آنان در مجلس به تصویب رسیده است اما هنوز به درستی اجرایی نشده است و این نشان می‌دهد که تا کنون سخنان مسئولان مربوطه عملیاتی نشده است.
