دوازدهمین گزارش سالانه اعدام در ایران که توسط سازمان حقوق بشر ایران (IHR) و سازمان «با هم علیه مجازات اعدام» (ECPM) تهیه شده، به ارزیابی و تجزیه و تحلیل روند مجازات اعدام در سال ۲۰۱۹ در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. در ادامه بخشی از این گزارش که به اعدام در ملاء عام پرداخته آمده است.
با وجود انتقاد مداوم بین‌المللی، حکومت ایران جزء معدود کشورهایی در جهان است كه مجازات اعدام را در ملاء عام اجرا می‌کند.
اجرای احکام اعدام در ملاء عام بار‌ها مورد انتقاد سازمان ملل متحد قرار گرفته است. پیشتر، هم دبیرکل سازمان ملل و هم گزارشگر ویژه این سازمان در امور حقوق بشر ایران، در گزارش‌هایشان نسبت به ادامه اعدام‌های در ملاء عام در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. در جریان دومین بررسی دوره‌ای جهانی (UPR) دولت ایران توصیه‌ها برای پایان دادن به اعدام در ملاء عام را قبول نکرد.
این موضوع همچنین در گزارش اخیر جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران، مورد تاکید قرار گرفته است.
در سال ۲۰۰۸، بخشنامه‌ای از سوی رئیس وقت قوه قضائیه، محمود هاشمی شاهرودی، در مورد توقف اجرای احکام اعدام در ملاء عام صادر شد. در نتیجه، تعداد اعدام‌ها در ملاء عام در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ نسبت به سال‌های گذشته نسبتا کمتر بوده است. با این‌حال، پس از سال ۲۰۱۰ تعداد اعدام‌های در ملاء عام به طرز چشمگیری افزایش یافت و به طور متوسط بین ۵۰ تا ۶۰ اعدام در ملاء عام بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ انجام شده است.
همچون سال ۲۰۱۸، در سال ۲۰۱۹ نیز مسئولان در ایران ۱۳ نفر را در ملاء عام اعدام کردند. این کمترین تعداد اعدام در ملاء عام از سال ۲۰۰۹ محسوب میشود. مشخص نیست که آیا پشت این کاهش اعدام در ملاء عام، یک تصمیم سیاسی بوده است یا خیر.
اعدام‌های در ملاء عام از سال ۲۰۰۸
نمودار فوق اعدام‌های در ملاء عام از سال ۲۰۰۸ را نشان می‌دهد. تعداد اعدام‌ها در ملاء عام در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ یکسان و به طور قابل توجهی پایین تر از آمار هفت سال گذشته بوده است. این که آیا این یک تغییر دائمی است یا خیر، هنوز مشخص نیست. در سال ۲۰۱۹ در دو استان بیشتر از سال ۲۰۱۸ اعدام در ملاء عام اجرا شده است.
توزیع جغرافیایی اعدام‌های در ملاء عام
اعدام در ملاء عام، حضور کودکان و پوشش رسانه‌ای
در سال ۲۰۱۵ در پاسخ به محکومیت انجام اعدام‌های در ملاء عام توسط دو گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد، «ستاد حقوق بشر» قوه قضائیه ایران بیانیه‌ای رسمی منتشر کرد. در این بیانیه آمده بود: «انجام اعدام در ملاء‌عام فقط در شرایط محدود، از جمله جریحه‌دار شدن احساسات عمومی و تحت ضوابط خاص، به منظور کاهش جرایم مشابه انجام می‌‌پذیرد. این در حالی است که اجرای مجازات مذکور معمولاً در سحرگاه انجام می‌‌پذیرد و تدابیر لازم برای عدم حضور کودکان اتخاذ میشود».
همچنین رئیس قوه قضاییه طی بخشنامه‌ای که در ژوئن ۲۰۱۹ منتشر شد، حضور كودكان زیر ۱۸ سال در هنگام اعدام، بدون تایید قاضی، غیرمجاز دانست. با این حال، عکس‌های منتشر شده از صحنه اعدام‌ها در ملاء عام نشان می‌دهند که این اعدام‌ها در مکان‌ها و شهرهای مختلف ایران در صبح و با حضور صد‌ها شهروند، از جمله کودکان، انجام شده‌اند.
در سال ۲۰۱۹ رسانه‌های ایران انتشار عکس کودکان در صحنه اعدام‌های در ملاء عام را محدود کردند. با این‌حال، تمام گزارش‌ها حاکی از آنند که اعدام‌های انجام‌شده در ملاء عام در سال ۲۰۱۹، در پارک‌ها یا مناطق مسکونی اجرا شده و هیچ گزارشی در خصوص اقدامات مسئولان برای محدود کردن حضور کودکان در صحنه اعدام در دست نیست.
کودکان در حال تماشای اعدام در اصفهان
سازمان حقوق بشر ایران 15 فروردین
