مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با انتشار گزارشی انتقادی اعلام کرد حاکمیت جمهوری اسلامی در مواجهه با بحران کرونا ناموفق و ناکارآمد عمل کرده است.
این مطلب در گزارشی که به تازگی با عنوان «توانمندی دولت‌ها در پاسخ به بحران کرونا منتشرشده آمده است.
این متن کارشناسی و انتقادی اعلام کرده در حال حاضر حدود ۲۰ درصد مرگ‌های روزانه در ایران بر اثر ابتلا به کرونا است که این امر ناشی از نحوه مواجهه پرانتقاد حاکمیت با این بحران در یک سال گذشته است.
مرکز بررسی‌ها از حاکمیت جمهوری اسلامی به عنوان مهم‌ترین عامل این ناکارآمدی نام برده و با انتشار جدول زیر نوشته است که ایران یکی از پرچمداران ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در منطقه خاورمیانه و آسیا است.
این گزارش در بخش‌های مهمی از بررسی‌های خود به موضوع مواجهه ابتدایی کشورهای مختلف با بحران و نحوه مدیریت دولت‌ها پرداخته است. به نوشته این گزارش، در نحوه مدیریت‌ها عواملی مانند ژن، مدیریت بهداشتی، زیر‌ساخت‌های بهداشتی و عوامل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نقش اصلی را نداشته و در گسترش یا کنترل این ویروس در کشورهای توسعه‌یافته، در حال توسعه یا دیکتاتوری چندان متاثر از این عوامل نبوده است.
مرکز بررسی‌ها در گزارش خود آورده که «در میان کشورهایی که مواجهە موفقیت‌آمیزی با بحران همه‌گیری داشتند، به جز چین، به هیچ کشوری برنمی‌خوریم که زمان زیادی را به انکار بحران و بی‌تصمیمی و تعویق اقدام گذرانده باشد.»
این گزارش البته از ذکر نام جمهوری اسلامی در این بخش خودداری کرده، اما در بخش‌های دیگر بررسی خود، انتقاد‌های تند و تیز‌تری نسبت به عملکرد حاکمیت در مواجهه با این بحران مطرح کرده است.
از جمهوری اسلامی به عنوان یکی از نظام‌هایی نام برده می‌شود که از همان ابتدا تلاش‌های گسترده‌ای کرد تا وجود این ویروس در شهر قم را انکار کند و همین مساله هم باعث شد این بیماری به سرعت در شهر‌های مختلف گسترش یابد و با مرگ و میر‌های بسیاری همراه شود.
این انکار در حال حاضر، با گسترش و تثبیت کرونا، خود را در شکل‌های دیگری هم‌چون ادعای تشخیص ویروس کرونا با دستگاه «مستعان»، ساخت واکسن کرونا توسط ایران و آمار دقیق مرگ و میر‌ها و برخی دیگر از بحران‌های ناشی از این بیماری در رفتار حاکمان جمهوری اسلامی نشان می‌دهد.
مرکز بررسی‌ها هم با تایید تلویحی این مسایل، نوشته است که «عامل تاثیرگذار اصلی بر کامیابی یا ناکامی کشورها در مدیریت بحران کرونا، شیوه‌های حکمرانی بوده است.»
آن‌طور که در این گزارش آمده، «تمام عوامل تاثیرگذار دیگر، از جمله شکل حکومت، توانایی‌های مالی و فناورانە کشورها، همبستگی اجتماعی و فرهنگ عمومی، تنها هنگامی می‌توانستند نقش قابل توجهی ایفا کنند که در چارچوب یک الگوی حکمرانی مطلوب بحران قرار گیرند.»
این گزارش در ادامه از «دوگانه‌های استراتژیک در حکمرانی بحران» به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل گسترش و مرگ‌بار بودن ویروس کرونا در ایران نام برده است.
مرکز بررسی‌ها در ادامه گزارش خود به چند ویژگی مهم حاکمان در جهان اشاره کرده که در بحران کرونا موفق‌تر از دیگر کشورها عمل کرده‌اند.
این گزارش انتقادی و تحلیلی نخستین ویژگی این حکمران‌ها را «جسارت و واقع‌نگری کافی برای پذیرش عمق و گستره بحران و اراده کافی برای اقدام سریع و قاطع، حتی هنگامی که این پذیرش و این اقدام ممکن بود مخالف مصالح سیاسی آنان باشد» اعلام کرده است.
رفتاری که در میان حاکمان جمهوری اسلامی در ابتدای بحران کرونا دیده نشد و آنها با سکوت و انکار این بحران، تلاش کردند تا پروژه سیاسی انتخابات مجلس را با بهترین شیوه ممکن برگزار کنند.
مرکز بررسی‌ها ویژگی دوم حاکمان موفق در مدیریت بحران کرونا را «احترام برای یافته‌های علمی و ابتنای کلیە تصمیمات و اقدامات بر این یافته‌ها» اعلام کرده است. موضوعی که در ایران به محل منازعه طب اسلامی و سنتی با طب مدرن تبدیل شده است و چندین جریان هر یک مدعی درمان این بیماری هستند.
این گزارش اضافه کرده این «عمل‌گرایی» حاکمان موفق، زمانی که با «میزان معتنابهی همدلی، شفافیت و صداقت ترکیب» شد، منجر به ایجاد «اعتماد» عمومی شد. مساله‌ای مهم و اساسی که در ایران خبری از آن نیست و بخش قابل توجهی از مردم در رابطه با گزارش‌‌های مقام‌های جمهوری اسلامی درباره کرونا اطمینان و اعتماد ندارند.
در این گزارش آمده آن دسته از حاکمانی که از بحران اعتماد عمومی رنج می‌بردند، «گفتار و رفتار رهبران آنها [در بحران کرونا] توانست در کوتا‌ه‌مدت اعتماد از دست رفته را تا اندازه‌ای بازسازی کند»؛ مساله‌ای که در ایران مسیری عکس را پیمود و با گسترش کرونا در ایران منجر به افزایش بی‌اعتمادی مردم به حاکمیت شد.
این گزارش اضافه کرده است: «ویژگی چهارم رهبران موفق این بود که تلاش کردند بحران کرونا را عامل همبستگی و پیوند در کشورشان قرار دهند و نه عامل گسیختگی و گسست.»
در این گزارش آمده است که این حاکمان «نه از دشمن سخن گفتند نه از توطئه، و نه از بهره‌برداری سیاسی رقیبان سیاسی‌شان نگران بودند و دشمن اصلی را ویروس اپیدمیک دانسته و مأموریت خود را محافظت از مردم و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی آن دانستند.»
مرکز بررسی‌ها در تشریح ویژگی پنجم این حاکمان نوشته این کشورها «همان‌هایی بودند که آموختند و کشورهای ناموفق آنهایی بودند که خود را تافتە جدا بافته و خارق قوانین و قواعد طبیعت و هستی» دانستند.
این گزارش پس از تشریح این ویژگی‌ها، چنین نوشته که «کارنامە دستگاه حکمرانی ایران در بحران کرونا نه‌تنها کارنامە قابل قبولی نبود، بلکه از بسیاری جهات حتی در میان کشورهای منطقه هم وضع خوبی نداشت.»
به نوشته این گزارش، «ما در تعداد مبتلایان و مرگ‌ومیر یکی از بالاترین آمارهای آسیا و بالاترین آمار منطقه را به خود اختصاص دادیم؛ در تعداد تست‌های گرفته شده از بسیاری از کشورهای هم‌تراز منطقه عقب ماندیم؛ و در سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و اجرا بسیار متشتت، سست و گاه حتی ناتوان عمل کردیم.»
این گزارش در نهایت نتیجه گرفته که «دستگاه حکمرانی ایران در هیچ‌یک از ویژگی‌های پنج گانه‌ای که برای کشورهای موفق در بحران ذکر شد، نمرە قبولی نگرفت و این امر نشانگر ضرورت بازاندیشی اساسی در الگوی حکمرانی» است.
این مرکز چهار پیشنهاد برای این بازاندیشی ارائه کرده که نخستین آن می‌‌گوید: «باید بحران‌ها را شناخت، پذیرفت و دربارە آنها اندیشید. انکار بحران‌ها آنها را از بین نمی‌برد بلکه تبدیل به فاجعه می‌کند.»
این مرکز با اعلام این نکته که «بحران کرونا نشان داد حکومت در ایران حداقل از چهار بحران نسبتا پایدار و بلندمدت رنج می‌برد»، پیشنهاد دوم خود را حول و حوش این بحران‌ها مطرح کرده است.
بحران‌های «تصمیم‌گیری»، «اعتماد سیاسی»، «انسجام سیاستی» و «نفوذ یا قابلیت» چهار بحرانی هستند که به نوشته این گزارش، حاکمیت جمهوری اسلامی از آنها رنج می‌برد و باید هر چه سریع‌تر برای حل و فصل آنها چاره‌ای اندیشید.
همچنین به نوشته این گزارش، «در سطح ملی، بحران کرونا ثابت کرد که دولت در ایران، علی‌رغم بزرگی تشکیلاتی و پرسنلی، بسیار ضعیف و ناکارآمد است» و حتی کوچک‌سازی دولت هم نمی‌تواند چاره‌ساز باشد و باید سیاست «توانمند‌سازی» دولت در دستور کار قرار بگیرد.
آخرین پیشنهاد این مرکز مبتنی بر آن است که باید تلاش‌های گسترده‌ای صورت بگیرد تا کشور از شرایط تحریم‌های بین‌المللی خارج شود تا بتواند بحران کرونا و دیگر بحران‌ها را بهتر مدیریت کند. ایران وایر ۱۶ دی
